AKTUALNOŚCI

Ciechanowskie „Bloki” – wyjątkowy przykład osiedla z czasów wojny

Zaniedbana dziś dzielnica „Bloki” w północno-zachodniej części Ciechanowa, dawniej miała być perłą na mapie mazowieckiego miasta.

Zabudowa dzielnicy „Bloki” zaplanowana została przez władze niemieckie w czasach okupacji II Wojny Światowej, zastępując przedwojenne działki wsi Tatary. Zlokalizowana została pomiędzy dworcem kolejowym oraz historycznym Śródmieściem, między dzisiejszymi ulicami 17 stycznia oraz Sienkiewicza. Nowa dzielnica miała pełnić funkcję przedmieścia-ogrodu (określana była jako Gartenvorstadt).

Ciech Bloki

Pierwsze budynki powstawać zaczęły już w roku 1940. Pomimo działań wojennych, charakterystyczne jest tempo budowy osiedla – w ciągu kolejnych trzech lat powstał zespół około 100 budynków dla pracowników administracji okupanta, czyli 70% planu dzielnicy. Miały stanowić część zasobu mieszkaniowego przyszłej stolicy regencyjnej. Ciechanów liczyć miał 100 tysięcy mieszkańców, a więc prawie 7 razy więcej niż przed wybuchem wojny.

Zróżnicowany rozkład oraz powierzchnie mieszkań miały być dopasowane do potrzeb różnych grup użytkowników. Budynki oraz wyposażenie mieszkań jak na owe czasy były bardzo nowoczesne. W jednopiętrowych ceglanych obiektach znajdowały się piwnice oraz użytkowe poddasza.

W rejonie dzisiejszych ulic Powstańców Warszawskich i Głowackiego powstać miała część willowa dzielnicy. W związku z wydarzeniami historycznymi, prace nad nią zostały przerwane i powstała jedynie część obiektów (zaznaczona po południowo-wschodniej stronie osiedla na poniższym rysunku).

Ciechanow mapa

Załącznik do zawiadomienia konserwatorskiego o rozpoczęciu procedury wpisu do rejestru zabytków; grafika: Mazowiecki Konserwator Zabytków

Centralną przestrzenią dzielnicy został plac Adolfa Hitlera, obecny Plac Józefa Piłsudskiego. Znajdująca się przy nim krzywa hala jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków znajdujących się w dzielnicy. Została wybudowana w latach 1942–1943. Jej kształt miał podkreślać układ planowanego nowomiejskiego rynku, a sama stać miała na zwieńczeniu alei ogrodowej prowadzącej od ulicy Narutowicza. W obiekcie funkcjonuje obecnie Biblioteka Akademicka.

fot. archiwum / Agata WItczak

Krzywa Hala po otwarciu i w 2016 roku| fot. archiwum niemieckie / Agata Witczak

„Bloki” włączono formalnie do granic Ciechanowa w 1954 roku. Współcześnie jest to dzielnica zdegradowana, wymagająca rewitalizacji. Upadek rozpoczął się jeszcze w okresie PRL. Po zakończeniu działań wojennych i opuszczeniu miasta przez Niemców, nastąpiło ponowne zasiedlanie osiedla przez ludność wiejską. Częste było dzielenie dużych mieszkań w celu wygospodarowania jak największej liczby możliwych do uzyskania lokali.

W starzejącym się osiedlu nie dokonywano modernizacji, przez co przegrywać zaczęło standardami z nowo powstającymi budynkami na terenie miasta. W latach 60. XX wieku do układu urbanistycznego osiedla wprowadzono nową zabudowę mieszkalną, wielorodzinną. Szczęśliwie dla „Bloków”, lokowana była ona częściowo bazując na oryginalnym planie urbanistycznym. Pomiędzy poniemieckimi powstały budynki gospodarcze, obiekty handlowe oraz garaże. Znaczna część Placu Piłsudskiego zaczęła być wykorzystywana obecnie na funkcje komunikacyjne, w szczególności parkingowe.

Na terenie „Bloków” od końca lat 90-tych obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, przygotowano również Lokalny Program Rewitalizacji. W lutym ubiegłego roku ciechanowscy radni zdecydowali o przystąpieniu do sporządzenia nowego planu, zaś konserwator zabytków rozpoczął procedurę wpisu układu i ponad 100 budynków do rejestru. Ogłoszono również konkurs studencki na możliwe przekształcenia w części dzielnicy, którego wyniki poznamy jeszcze w czerwcu.

fot. Urząd Miasta Ciechanów; Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta Ciechanów do roku 2023 (prezentacja)

fot. Urząd Miasta Ciechanów; Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Miasta Ciechanów do roku 2023 (prezentacja)


Przeczytajcie też o:
 urbanistyce warszawskiej Saskiej Kępy – polskiego osiedla z lat 20. XX wieku;
gdańskiej Zaspie – dzielnicy z lat 70. na miejscu lotniska
poznańskim Sołaczu – willowej dzielnicy projektu J. Stübbena
ulicy Ojcowskiej w Gdańsku – interesującej realizacji budownictwa mieszkaniowego Wolnego Miasta Gdańska