AKTUALNOŚCI

Saska Kępa: 100 lat warszawskiego osiedla

Pierwszego kwietnia mija sto lat od włączenia Saskiej Kępy do Warszawy. Prześledzimy historię tego osiedla.

Saska Kępa z lotu ptaka | fot. Foma | lic. CC-BY-SA

Saska Kępa z lotu ptaka | fot. Foma | lic. CC-BY-SA

Saska Kępa przez wiele lat była podmokłym terenem o niekorzystnych warunkach do zamieszkania. Po budowie systemu XIX-wiecznych umocnień, teren znajdował się w obrębie pasów fortecznych. Wstrzymało to zabudowę aż do początków zeszłego wieku. Presja na zagospodarowanie terenu wiślanej kępy nastąpiła wraz z budową mostu im. ks. Józefa Poniatowskiego na początku XX wieku. Wśród innych czynników znajdowały się budowa Wału Miedzeszyńskiego, przeprowadzenie melioracji oraz duży nacisk na rozbudowę Warszawy blokowaną wcześniej przez wspomniany system umocnień. Na terenie kępy założono Park Skaryszewski. Rozpoczęto także prace nad pierwszymi założeniami dotyczącymi parcelacji działek i rozplanowania ulic i zabudowy. Zgodnie z dekretem z marca 1916 generała-gubernatora Hansa von Beselera do dzielnica przyłączona została do granic Warszawy wraz z m.in. Grochowem, Gocławkiem i Gocławiem 1 IV 1916 roku.

Przy powstawaniu dzielnicy należy wspomnieć o idei miast-ogrodów zapoczątkowanej przez Ebenezera Howard i zrealizowanych przykładów jak Letchworth Garden City, których elementy zrealizowano w dzielnicy. Powstałe plany regulacyjne zakładały budowę osiedla o zabudowie niskiej, willowej z dużą ilością zieleni. Jednocześnie planowano budowę terenów wystawowych na terenie kępy, ich projektowana lokalizacja była jednak wielokrotnie zmieniana. Ostatecznie zrealizowana została idea budowy ronda na zakończeniu Mostu im. ks. Józefa Poniatowskiego wraz z ulicami rozchodzącymi się od niego promieniście. Reprezentacyjny ciąg powstać miał wzdłuż ulic Francuskiej i Paryskiej. Ulice nie prowadzą całkowicie w śladzie linii prostych jednak układ pozostaje czytelny.

Saska Kępa w latach trzydziestych (Fragment Planu m.st. Warszawy) | Zarząd Miejski w M. St. Warszawie - Dział Regulacji i Pomiarów, 1935

Saska Kępa w latach trzydziestych (Fragment Planu m.st. Warszawy) | Zarząd Miejski w M. St. Warszawie – Dział Regulacji i Pomiarów, 1935

Po wojnie na terenie osiedla, włączonego w granice Pragi Południe, zaczęły być realizowane osiedla mieszkaniowe różniące się od zabudowy przedwojennej. Kilkukondygnacyjne budynki osiedli Saska Kępa I, Saska Kępa II, a następnie zabudowa przy ulicy Międzynarodowej oraz na południe od alej Stanów Zjednoczonych (nazywana przez mieszkańców “Chamowem”) różniła się zarówno powierzchnią jak i wysokością budynków. Osiedle podzielone zostało latach 70-tych budowa Trasy Łazienkowskiej.

W rejestrze zabytków znajduje się układ urbanistyczny Saskiej Kępy (od 1979) oraz część budynków (od 2015) , zaś w 2006 roku dla terenu całego osiedla obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.


Przeczytajcie też o:
gdańskiej Zaspie – dzielnicy z lat 70. na miejscu lotniska
poznańskim Sołaczu – willowej dzielnicy projektu J. Stübbena
ciechanowskich “Blokach” – niemieckiej wizji z lat 40.
Żoliborza – jednej z najbardziej prestiżowych dzielnic stolicy