Tirana: Przekształcenie terenów powojskowych w przestrzeń miejską
W jaki sposób można zagospodarować dawny powojskowy teren? W szczególności jeżeli jest to podłużny pas terenu mający być pasem startowym dla samolotów? Odpowiedzi warto poszukać w stolicy Albanii – Tiranie, gdzie w 2011 roku zakończono metamorfozę takiego obszaru.
Teren przed przekształceniem, źródło: http://www.publicspace.org/en/works/g327-parku-1km, prawa autorskie ATENASTUDIO
Uwarunkowania:
Tirana – stolica Albanii o powierzchni 41,8 km kw., zamieszkana przez 616 tys. osób. W latach 60. XX wieku w północno-zachodniej części Tirany, wskutek reżimu komunistycznego, wytyczona została strefa militarna. Ważny obszar miasta, na którym miał powstać także kilometrowy pas startowy dla samolotów został odizolowany od reszty Tirany. Plany utworzenia pasa startowego nie zostały zrealizowane, a pozostały teren służył jako miejsce wypasu bydła i bariera pomiędzy mieszkalną i militarną częścią stolicy. Po upadku socjalizmu, w stolicy Albanii rozpoczął się intensywny, chaotyczny i niekontrolowany rozwój przestrzenny. Miasto zwiększyło swoją powierzchnię trzykrotnie. Luki prawne i brak planowania przestrzennego doprowadziły do nieuregulowanej aktywności na rynku nieruchomości, powstawały ulice bez nazw, osiedla migrantów. Brak jakichkolwiek limitów środowiskowych doprowadził do poważnego zanieczyszczenia powietrza.
Sytuacja zaczęła ulegać zmianie z nadejściem kolejnego millenium. Od 2000 roku władze miasta robią co w ich siłach, aby uporządkować Tiranę. Do dotychczasowych działań naprawczych z pewnością można zaliczyć: liczne wyburzenia nielegalnych konstrukcji, estetyzację przestrzeni (odnawianie elewacji budynków), liczne nasadzenia drzew, odzyskiwanie terenu, ochronę i wytworzenie nowych przestrzeni publicznych.
Jedną z problematycznych przestrzeni był teren przeznaczony pod dawny pas lotniczy. Zdecydowano, iż utworzy on jedną z nowych przestrzeni publicznych, pełną zieleni. Miała być przeznaczona dla różnych grup społecznych. W 2008 roku ruszyły początkowe prace nad przemianą tego terenu i trwały 3 lata. Koszt przekształcenia terenu o powierzchni ponad 46 ha wyniósł 3,8 mln euro. Nowy ciąg pieszy to koncepcja autorstwa włoskiego biura projektowego Atenastudio. Cechą charakterystyczną nowej przestrzeni publicznej są prostokątne formy, odchodzące od głównego deptaku. W zagłębieniach znajdują się zróżnicowane usługi – gastronomiczne, sportowe, wypoczynkowe, rozrywkowe. Jest to miejsce aktywności artystów, miejsce spotkań mieszkańców, w końcu ważna przestrzeń reprezentacyjna miasta. Transport samochodowy został ograniczony do dwupasmowej drogi biegnącej wzdłuż południowego skraju parku. Poniżej zaprezentowana została lokalizacja opisywanej inwestycji:
źródło: David Bravo Bordas, publicspace.org
