Zmiana ustawy o planowaniu po wyroku Trybunału Konstytucyjnego

W dniu 7 stycznia w życie wchodzi nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. To efekt wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2019 roku.

Ustawa z dnia 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym podpisana została przez Prezydenta w dniu 21 grudnia 2022 r. Dostosowuje system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2019 r. (sygn. akt SK 22/16). O sprawie pisaliśmy na naszym portalu.

Artykuł 37 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym był niezgodny z Konstytucją, nie zapewniając równej ochrony prawnej

Trybunał zbadał sprawę po skardze właścicielki nieruchomości, która zakwestionowała wysokość odszkodowania oraz sprawiedliwość ich przydzielania. Według skarżącej oraz Trybunału Konstytucyjnego, przyjęty w artykule 37 sposób obliczania wysokości odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości nie stawia równo właścicieli nieruchomości położonych na terenie gminy, gdzie obowiązywała lub obowiązuje luka planistyczna oraz właścicieli nieruchomości, które leżą na terenach objętych ciągłością działań planistycznych.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 87 przewidywała, że obowiązujące w dniu jej wejścia w życie (11 lipca 2003 r.), a uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zachowują moc do czasu uchwalenia nowych planów, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2003 r.

Zgodnie z uznanym za niekonstytucyjny artykułem, jeśli gmina opóźniła się w uchwaleniu nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i dopuściła do powstania luki planistycznej, to odszkodowanie wypłaca się od faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości. Właściciele takich nieruchomości są zdaniem skarżącej w sytuacji gorszej, niż właścicieli tych nieruchomości, które leżą na terenach gdzie samorządy zdążyły z planami. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 37 ust. 1 pozwalał na określanie odszkodowania jeśli było to mniej korzystne niż zapisy planów miejscowych sprzed 1995 roku. To zaś miało być niezgodne z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP.

Zmiany wpłyną na procesy odszkodowawcze

Celem ustawy, która wchodzi w życie jest określenie, że w przypadku wprowadzenia nowego planu zagospodarowania przestrzennego po luce planistycznej, gmina płaci sprzedającemu nieruchomość (pełne) odszkodowanie w wysokości różnicy między dawnym planem (sprzed 1995 r.) a nowym planem, a nie jedynie w wysokości różnicy między wartością wynikającą z faktycznego wykorzystania nieruchomości a nowym planem.

W efekcie nowelizacji, do artykułu 37, po ust. 3a dodany został ust. 3b:

Jeżeli uchwalenie planu miejscowego nastąpiło po dniu 31 grudnia 2003 r. w związku z utratą mocy przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony przed dniem 1 stycznia 1995 r., przepisu art. 37 ust. 1 zdanie drugie niniejszej ustawy, w odniesieniu do obniżenia wartości nieruchomości, nie stosuje się, o ile wartość nieruchomości określona przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w szczegółowym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed dniem 1 stycznia 1995 r. jest większa, niż wartość nieruchomości określona przy uwzględnieniu faktycznego sposobu jej wykorzystywania po utracie mocy tego planu. W takim przypadku obniżenie wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 36 ust. 3, stanowi różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w szczegółowym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed dniem 1 stycznia 1995 r. a jej wartością określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w planie miejscowym.

Nowa treść ust. 3a została również doprecyzowana – zwroty “plan miejscowy” oraz “miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego” odnoszące się do terminologii z ustawy obowiązującej przed 1995 rokiem, zostały zastąpione zwrotem o “szczegółowym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego”.