Nie tylko Most Karola i Hradczany. Pięć zaskakujących i nowoczesnych projektów stolicy Czech

Praga kojarzy się przede wszystkim z wyjątkowymi zabytkami, pięknymi uliczkami czy znakomicie zachowaną tkanką starego miasta. Uroki te dostrzegają również turyści, którzy tłumnie odwiedzają stolicę naszych południowych sąsiadów. Mimo to, w mieście nie brakuje nowoczesnych i innowacyjnych projektów, które dają nowe życie zdegradowanym obszarom miasta i przystosowują je do wyzwań związanych ze zmianami klimatu.

Jak podaje portal Tourism-review, w 2018 roku stolicę Czech odwiedziło ponad 8 milionów turystów. Choć na pierwszy rzut oka wydawać się może, że Praga to typowe zabytkowe miasto mierzące się ze zjawiskiem overturyzmu, warto oddalić się od utartych turystycznych szlaków. Miasto Franza Kafki skrywa wiele nietypowych przestrzeni i zaskakujących instalacji artystycznych. Możemy w nim odnaleźć wiele nowoczesnych projektów. Niektóre z nich opierają się na wykorzystaniu istniejącej zdegradowanej przestrzeni, inne są całkowicie nowymi inwestycjami. Przyjrzyjmy się pięciu z nich.

Spojrzenie na nabrzeże przez (różowe) okulary

Typowym dla Pragi, jak również dla wielu innych średniowiecznych i barokowych miast, jest intensywne zagospodarowanie nabrzeży. Zagospodarowanie tak intensywne i bliskie korytu rzeki, aż niekiedy sprawiające wrażenie spływających do wody budynków. Pozwala ono na stworzenie atrakcyjnych dla mieszkańców i turystów przestrzeni publicznych. Wiąże się jednak również ze zwiększeniem ryzyka powodziowego, o czym zresztą prażanie wielokrotnie się przekonywali (np. w 2002 i 2013 roku). Jednym z popularnych bulwarów jest Rašínovo nábřeží. Stosunkowo zaniedbana promenada do niedawna służyła głównie spacerowiczom i biegaczom. Na nabrzeżu zacumowanych było wiele turystycznych i restauracyjnych barek, jednak próżno było na nim szukać nowatorskich projektów zagospodarowania. W ostatnich miesiącach sytuacja uległa zmianie.

Prowadzony od kilku lat przez władze Pragi projekt Pražské Náplavky ma na celu kompleksową rewitalizację wielu kilometrów nabrzeża. Jednym z wachlarza działań było utworzenie 18 spójnych punktów usługowych, zwanych przez mieszkańców kobky. Mamy tu do czynienia z interesującym miejskim recyklingiem przestrzeni – do stworzenia nowych lokali projektanci wykorzystali istniejące pomieszczenia gospodarcze, stanowiące zaplecze infrastrukturalne przystani. Łącznie zagospodarowano osiemnaście pomieszczeń – 11 na lewym i 7 na prawym brzegu Wełtawy. Na uwagę zasługują szczególnie te drugie – wyróżniające się nietypowym, okrągłym kształtem. Został on wykorzystany do stworzenia praskich okularów czy też soczewek. Pomieszczenia usługowe znajdują się za ogromnym okrągłym oknem, które otwierając się ukośnie tworzy oryginalną przestrzeń. W soczewkach znajdziemy wszystko czego nam potrzeba – bary, kawiarnia, galeria sztuki. Choć praskie kobky funkcjonują od niedawna, przyciągają wielu gości i z pewnością odświeżają przestrzeń nabrzeża.

Balkon z widokiem na sterowiec

Praga jest również zakątkiem dla miłośników kultury. Monumentalne Muzeum Narodowe, Narodowa Galera Sztuki czy muzeum Kampa nie tylko posiadają interesujące zbiory dzieł sztuki, ale również same w sobie są wartościowymi zabytkami. Jednak nie wszystkie praskie muzea wpisują się w ten schemat. Jednym z nich jest DOX Centre for Contemporary Art. Muzeum sztuki współczesnej jest siedzibą największej instytucji zajmującej się sztuką współczesną w Czechach, a także przestrzenią edukacyjną i konferencyjną.

Zlokalizowany w przemysłowo-mieszkalnej dzielnicy Holešovice, DOX może umknąć wielu turystom. Otoczony powojennymi kamienicami, zaskakuje swoją konstrukcją. Odnowiona i nadbudowana bryła przedwojennej fabryki mieści wiele przestrzeni wystawienniczych i konferencyjnych. Zaskakujące zwieńczenie całego budynku stanowi drewniany sterowiec przymocowany do dachu fabryki. Co ciekawe, nie jest to tylko pusta instalacja artystyczna, bowiem we wnętrzu sterowca odbywają się projekcje filmów czy spotkania edukacyjne. Muzeum DOX jest niewątpliwie realizacją awangardową, która mimo swojej oryginalności, dobrze wpisuje się w sąsiedztwo i kamufluje się w otoczeniu niepozornych bloków Holešovic.

Kubizm z najwyższym certyfikatem LEED

Aby przyjrzeć się kolejnemu nowoczesnemu projektowi musimy się udać do dzielnicy Pankrác. Tam znajduje się Green City Court. Na pozór typowy biurowiec, jednak kryje w sobie wiele interesujących elementów. Zarówno zewnętrzna fasada, jak i wnętrze budynku, silnie nawiązują do kubizmu – architektonicznego nurtu szeroko rozwijanego w kraju naszych południowych sąsiadów. Szklane panele fasady są zaprojektowane w taki sposób, aby ograniczać nagrzewanie się budynku i zapewnić odpowiednie zacienienie. Dodatkowo, cały budynek wyposażony jest w ekologiczne rozwiązania i jest zgodny z ideą zrównoważonego rozwoju. Świadczy o tym fakt, że obiekt uzyskał najwyższy – platynowy – certyfikat LEED. Na budynku znajduje się zielony dach zapewniający retencję wody deszczowej, a wiele elementów konstrukcyjnych zostało wykonanych z lokalnych i zrecyklingowanych surowców. Green City Court pokazuje, że biurowce mogą być ,,zielone” i stworzone lokalnie, co może być inspirującym przykładem zarówno dla polskich, jak i międzynarodowych deweloperów.

Nowoczesna enklawa pośród wzgórz

Bary nad rzeką, muzeum, biurowiec. A czy Praga może się pochwalić efektowną, nowoczesną zabudową mieszkaniową? Zdecydowanie! Choć podobnie jak Warszawa czy Kraków – stolica Czech boryka się z kryzysem mieszkaniowym, to jednak wyróżnia ją przywiązanie do ładu przestrzennego. Nowe inwestycje są dostosowywane do otoczenia, a wielkopowierzchniowe realizacje są oddalone od centrum miasta. Jedną z takich inwestycji jest kompleks Rezidence Central Park Praha.

Zlokalizowany w dzielnicy Žižkov, kompleks liczący ponad 500 mieszkań, powstał w 2009 roku. Od typowych nowoczesnych inwestycji, praski Central Park odróżnia kilka czynników. Pierwszym z nich jest obecność zielonej infrastruktury. Osiedle posiada własny wewnętrzny park, a niższe kondygnacje apartamentowców pokryte są pochyłymi zielonymi dachami, które tworzą naturalną barierę od zgiełku ulicy, tworząc przy tym spójną przestrzeń z parkiem. Niższe kondygnacje łączą się z wysokimi punktowcami, pozwalając na utrzymanie wysokiej gęstości zabudowy, przy jednoczesnym stworzeniu pierzei budynków. Rozwiązania w Central Park Praha przypominają apartamentowce z Vancouver, które opisywaliśmy w tym artykule.

Choć kompleks wygląda okazale, nie jest on pozbawiony wad i kontrowersji. Pierwszą z nich jest historia inwestycji. W miejscu osiedla pierwotnie miał powstać stadion sportowy. W trakcie prac, zamysł inwestora się zmienił – w miejscu obiektu sportowego powstały kolejne budynki i park. Zmieniała się również liczba planowanych budynków. Początkowo projektowane 3 wieże szybko zmieniły się w 10, co oznaczało zdecydowanie gęstszą zabudowę. Budowę opóźnił kryzys w 2008 roku. Promocji nowej inwestycji nie pomagały bardzo wysokie ceny – w niektórych przypadkach dwukrotnie wyższe niż średnia cena w stolicy Czech. Z biegiem lat ceny normowały się, jednak pozostając na wciąż wysokim poziomie przyciągnęły wielu spekulantów. Choć od zakończenia budowy minęło 12 lat, wiele mieszkań nadal stoi pustych. Kompleks szczególnie upodobali sobie rosyjscy inwestorzy. Wykupili oni ponad 1/3 wszystkich mieszkań.

Atomowy schron czy trasa biegowa?

Podróżujecie pomiędzy dwoma dzielnicami oddzielonymi wzgórzem? A może szukacie nowej intrygującej trasy biegowej? W obu przypadkach Žižkovský Tunel jest rozwiązaniem tych sytuacji. Zbudowany w 1951 roku tunel przebiega pod wzgórzem Vitkov i łączy dwie dzielnice – Karlin i Žižkov. Początkowo, w czasach zimnej wojny, miał służyć za schron przeciwlotniczy. W tunelu znajduje się również wejście do schronu atomowego. Z biegiem lat utracił on swoją militarną funkcję i został zaadaptowany przez mieszkańców. Tunel stanowi istotny element infrastruktury rowerowej w tej części miasta. Dodatkowo, służy on wielu biegaczom i spacerowiczom. Z biegiem lat jego okolice zaczęły się rozwijać – na obu jego końcach pojawiły się bary i kawiarnie, tworząc tym samym spójną i atrakcyjną przestrzeń. Choć w porównaniu do innych opisywanych przestrzeni, Žižkovský Tunel jest starszy i mniej okazały, warto wybrać się nim na spacer – podążać za światłem w tunelu i nie patrząc na mapę zaskoczyć się w jakim miejscu wyjdziemy.

Popularne turystyczne destynacje kojarzące się z zabytkową zabudową często kryją w sobie wiele zaskakujących nowoczesnych realizacji. Odwiedzając takie miasta warto oddalić się od turystycznego centrum i udać się w ich poszukiwanie. Nowoczesne inwestycje w historycznych miastach wydają się szczególnie interesujące, ponieważ w ich przypadku projektanci mają o wiele więcej wyzwań i ograniczeń, niż w przypadku miast nowoczesnych. Zachowanie ładu przestrzennego, mniej terenów inwestycyjnych w centrach miast czy większe regulacje narzucane przez politykę przestrzenną i konserwatora zabytków – to tylko niektóre z wyzwań. Projekty przygotowywane w takich warunkach pokazują nam, że mimo ograniczeń, da się projektować przestrzenie wysokiej jakości nie naruszając ładu przestrzennego. Opisane w artykule inwestycje możecie odnaleźć na poniższej mapie. W następnym artykule cyklu przyjrzymy się kolejnym intrygującym inwestycjom w innych europejskich miastach.

Źródła: news.expats.cz, honest.blog, archdaily.com, www.tourism-review.com, nahlizenidokn.cuzk.cz