Raport ONZ: World Urbanization Prospects 2014

Dział populacji, Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych (DESA – Department of Economic and Social Affairs) ONZ od roku 1988 co dwa lata odświeża szacunki dotyczące liczby ludności terenów miejskich i wiejskich wszystkich krajów na świecie oraz największych aglomeracji. W tym miesiącu ONZ roku upubliczniło kolejny raport z odświeżonymi prognozami.

Raport World Urbanization Prospects jest często wykorzystywany przez organizacje międzynarodowe, instytucje badawcze oraz akademickie czy media. Pokazuje tendencje jakie czekają ludzkość w ciągu najbliższych kilkunastu lat. Dane pochodzą głównie ze statystyk administracyjnych i rejestrów populacji.

Obszar miejski według raportu

Na świecie nie ma wspólnej definicji obszaru miejskiego, w każdym kraju władze i jednostki statystyczne nadają własne definicje miastom. Z tego powodu ONZ przyjęło kryteria klasyfikujące obszar jako miejski: gęstość zaludnienia, proporcje zatrudnienia w poszczególnych sektorach, istnienie infrastruktury społecznej (edukacja, zdrowie) oraz technicznej (drogi, elektryczność, wodociągi itp.). Są one przyjęte tak, aby zapewnić spójność i jednakowość danych na przestrzeni czasu oraz dla różnych państw. Twórcy raportu używali danych dla aglomeracji i dopiero gdy te nie były dostępne, używali danych dostępnych dla miast według ich granic administracyjnych.

Ludność na obszarach miejskich i wiejskich

W 2007 roku po raz pierwszy ludność miejska przeważała ilościowo nad ludnością wiejską. Dziś, po siedmiu latach, obszary miejskie na świecie zamieszkuje 3,9 miliarda ludzi czyli 54% ludności. W porównaniu z rokiem 1950 to znaczny wzrost – wtedy w miastach żyło mniej niż 1/3 ludności – 746 milionów osób. Prognozy ONZ zakładają dalszy wzrost liczby ludności miejskiej – w 2050 ma to być 66%, czyli 2,5 miliarda więcej. Jednocześnie liczba ludności wiejskiej osiągnie w najbliższych latach najwyższą dotychczas wartość, a następnie zacznie spadać.

Współczynnik urbanizacji w poszczególnych państwach jest niezwykle nierównomierna. W niektórych państwach afrykańskich i azjatyckich liczba ludności miejskiej stanowi mniej niż 1/5 społeczności. Na przeciwnym biegunie znajdują się Belgia (98% społeczności miejskiej), Japonia (93%), Argentyna (92%) i Holandia (90%). Różnice te przedstawia wykres:

Najbardziej zurbanizowanym kontynentem jest Ameryka Północna (bez Łacińskiej i Karaibów) gdzie w miastach mieszka aż 82% ludności. Przeciwieństwo stanowią Afryka (40%) i Azja (48%) i to te dwa kontynenty są domem dla około 90% ludności wiejskiej w 2014 roku. Ta zależność może się jednak zmienić, ponieważ to na tych dwóch kontynentach procesy urbanizacyjne mają zachodzić w najbliższych latach najszybciej. Ludność miejska Indii ma wzrosnąć o 404 miliony, Chin o 292 mln, Nigerii o 212 mln. Jednocześnie w Indiach i w Chinach liczba ludności wiejskiej znacznie spadnie.

 

 

 

Jakie są/będą miasta?

 

Blisko połowa ludności miejskiej na świecie mieszka dziś w jednostkach mniejszych niż 500.000 osób. Tylko 1/8 żyje w jednej z 28 aglomeracji, posiadających ponad 10 milionów mieszkańców. Największe aglomeracje świata względem liczby ludności to dziś:

• Tokio – 38 mln
• Delhi – 25 mln
• Szanghaj – 23 mln
• Meksyk, Bombaj, Sao Paulo – 21 mln

Według szacunków ONZ ranking miast również może ulec zmianie. W 2030 roku liderem pozostanie Tokio przed Delhi, jednak indyjskie miasto „doścignie” Tokio na różnicę 1 miliona mieszkańców. Za nimi ulokowane mają być kolejno Szanghaj, Pekin, Bombaj i Kair. Liczba wielkich aglomeracji zwiększy się do 41, a warto zauważyć jeszcze w 1990 roku było ich zaledwie 10. Większość z nich ma być zlokalizowana na globalnym południu (nie mylić z półkula południową).

Część miast azjatyckich i europejskich zmniejsza się. Wynika to z sytuacji gospodarczej, sytuacji geopolitycznej czy katastrof naturalnych. Na kontynencie azjatyckim w przeciągu ostatnich kilkunastu lat zmniejszyła się ludność m.in. japońskiego Nagasaki czy koreańskiego Busan. Znaczne spadki ludności wynikające głównie z emigracji dotknęły też miasta byłego ZSRR oraz krajów stowarzyszonych – Słowacji (Bratysława), Łotwy (Ryga), Bośni i Hercegowiny (Sarajewo), Armenii (Erywan) oraz wielu miast na Rosji i na Ukrainie. Upadek przemysłu spowodował spadek ludności Detroit, ale także Buffalo. Huragan Katrina jest przyczyną zmniejszenia się liczby ludności Nowego Orleanu.

Polityka względem miast

Zdaniem ONZ urbanizacja jest nierozerwalnie związana z trzema filarami: rozwojem gospodarczym, społecznym i środowiskowym. Koncentracja działań powinna następować w miastach państw słabiej rozwiniętych, zarówno dla ludności wiejskiej jak i miejskiej. Szybki i nieplanowany wzrost liczby ludności miejskiej jest zagrożeniem dla zrównoważonego rozwoju i może skutkować niedostarczeniem mieszkańcom odpowiedniej infrastruktury, zanieczyszczeniami, degradacją środowiska czy złym wykorzystywaniem dostępnych surowców. Obszary miejskie charakteryzuje już dziś duże zróżnicowanie, między innymi w kwestii warunków mieszkaniowych. Dlatego też zdaniem twórców raportu władze powinny wprowadzać politykę zapewniającą równomierny rozwój. Niezbędne jest też wprowadzenie reguł dla planowania i zarządzania przestrzenią, szczególnie w kontekście migracji wieś-miasto.

W raporcie ONZ możemy przeczytać też zalecenie zbalansowanego rozwoju urbanistycznego. Autorzy krytykują model jednego lub dwóch wielkich aglomeracji w państwie i zalecają rozwój modelu większej ilości mniejszych aglomeracji. Jako przykład podają tu miasta Ameryki Łacińskiej. Poza tym ONZ zaleca stały monitoring zmian w urbanizacji na świecie.

Źródło: http://esa.un.org/unpd/wup/Highlights/WUP2014-Highlights.pdf