AKTUALNOŚCI

Szwecja: Jak przesunąć całe miasto o kilka kilometrów?

Rozpoczynają się prace przy przenoszeniu najbardziej wysuniętego na północ miasta w Szwecji, Kiruna. Przez najbliższe lata ponad 20 tysięcy ludzi zamieszka w nowych domach i mieszkaniach w nowej Kirunie. Ma to związek z rozwojem znajdującej się w pobliżu kopalni.

Decyzja o przeniesieniu miasta została podjęta w 2004 roku. Ma ona związek z rozwojem sąsiadującej bezpośrednio z miastem kopalni rud żelaza. Szwedzki państwowy koncern górniczy LKAB, zarządzający kopalnią, dotarł właśnie do poziomu wydobycia około 1 km poniżej powierzchni miasta. Firma ta produkuje 90 procent rudy żelaza w Unii Europejskiej. Rudę żelaza ze złóż pod Kiruną zaczęto wydobywać już w XIX wieku. Dzięki niej rozwinęło się nie tylko miasto Kiruna, ale także pomogła w umacnianiu całej szwedzkiej gospodarki.

Prace przygotowawcze przy przenoszeniu trwały 10 lat. Zgodnie z przygotowanym planem, w najbliższych dwóch dekadach ponad 3000 budynków mieszkalnych, hotele, biura, szkoły i szpital będą przenoszone do nowych budynków. Stary kościół z 1912 roku, wybrany w 2001 roku najpiękniejszym budynkiem Szwecji, będzie rozebrany i odbudowany w nowym miejscu z użyciem tych samych materiałów.

Kiruna

W projekt zaangażowanych jest tysiące osób – urbanistów, architektów, architektów krajobrazu, biologów i ekologów, socjologów, inżynierów, budowniczych, konstruktorów, odpowiedzialnych za wyburzenia budynków. Kontrakt na zaprojektowanie miasta wygrała sztokholmska pracownia White Arkitekter AB, która zaproponowała bardziej w nowym centrum miasta większe dogęszczenie zabudowy oraz nacisk na zrównoważony rozwój, ruch pieszy oraz transport publiczny. „Chcemy zachować jak najwięcej charakteru istniejącego miasta, ale mechanizmy rynkowe powodują że nie jesteśmy w stanie przenieść wszystkiego do nowego miasta” – mówił dla BBC architekt Mikael Stenqvist. Planowanie miasta odbywało się w pełni we współpracy z mieszkańcami.

Panorama Kiruny | fot. Arild Vågen | Wikimedia Commons | lic. CC BY-SA-3.0
Panorama Kiruny | fot. Arild Vågen | Wikimedia Commons | lic. CC BY-SA-3.0

Kiruna zlokalizowana jest 145 km na północ od koła podbiegunowego. Oznacza to ciągły dzień od maja do lipca oraz noc polarną od grudnia do końca stycznia. Mieszkańcy muszą zmagać się z niskimi temperaturami panującymi przez większość roku. Stąd twórcy nowego centrum zaproponowali węższe ulice, które zapobiegać mają mroźnym wiatrom, równocześnie pozwalając na mniejsze zużycie energii.

Miejska antropolog, Viktoria Walldin, twierdzi że przeniesienie miasta może mieć pozytywny wpływ na mieszkańców. Przez ostatnie lata żyli oni w niepewności i nie wiedzieli czy podjąć decyzje jak budowa nowego domu, remont, rodzicielstwo lub założenie własnej firmy. Dziś po wielu latach mieszkańcy Kiruny będą mogli podejmować ważne decyzje bez przeszkód.

2014.05 Kiruna2

Koncern LKAB kupował będzie od mieszkańców miasta ich istniejące domy za ich wartość rynkową, powiększoną o 25%. Następnie sprzedawać będzie mieszkania i domy w nowym mieście. Wartość rynkowa istniejących obiektów została oszacowana poprzez zbadanie rynków w sąsiednich i podobnych miastach, gdyż praktycznie niemożliwe było jej określenie w mieście przeznaczonym do likwidacji. Eksperci próbowali zasięgać porad przy podobnych przykładach w Niemczech oraz Afryce, jednak dotyczyły one głównie przenoszenia wsi, a nie średniej wielkości miasta. Dlatego projekt nowej Kiruny jest niezwykle ważny nie tylko jako eksperyment i może stanowić dobry (lub zły) przykład dla kolejnych zmagań z problemem “Jak przesunąć całe miasto ?”

Budowa nowego ratusza, placu miejskiego oraz stacji kolejowej zakończy się w 2016 roku. Szacowana wartość całego projektu według LKAB jest trudna do określenia. Do dziś wydano 4 miliardy szwedzkich koron (2 miliardy złotych), a przyszły koszt wynosić może kolejne 7,5 miliarda koron (prawie 4 miliardy złotych).

Kiruna - plan rozwoju kopalni | fot. Leif Jørgensen  | Wikimedia Commons | lic. CC BY-SA-4.0
Kiruna – plan rozwoju kopalni na makiecie | fot. Leif Jørgensen | Wikimedia Commons | lic. CC BY-SA-4.0

Źródło: BBC