AKTUALNOŚCI

Liderzy Dostępności 2021 już znani. Kto i za co zdobył architektoniczne laury?

W środę, 13 października w Pałacu Prezydenckim w obecności Pary Prezydenckiej ogłoszono laureatów konkursu architektoniczno-urbanistycznego „Lider Dostępności”. Konkurs już po raz szósty zorganizowało Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji wspólnie z Towarzystwem Urbanistów Polskich. 

Wręczenie nagrody za duży obiekt użyteczności publicznej – Stacja Młynów

Kiedy przestrzeń jest publiczna?

Konkurs „Lider Dostępności”, który po raz pierwszy odbył się w 2015 roku, to jedno z najważniejszych wydarzeń promujących w Polsce ideę projektowania uniwersalnego, czyli zapewniającego komfort i bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom budynków lub miejsc, także osobom ze szczególnymi potrzebami.  

Pięć lat temu wręczyliśmy po raz pierwszy te bardzo ważne nagrody, bo dotyczące przestrzeni publicznej. A zatem takiej, która z samego założenia ma być dostępna dla każdego. Jeśli ma być przestrzenią publiczną, to każdy musi mieć możliwość wejścia i skorzystania z niej. Jeśli tak nie jest, to przestrzeń ta traci walor publiczności

– powiedział Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej  Andrzej Duda, otwierając galę rozdania nagród w konkursie Integracji „Lider Dostępności 2021”, która odbyła 13 października w Pałacu Prezydenckim.

Marzenia o pełnej dostępności architektonicznej i użytkowej świata wyrosły z barier, które od lat pokonują m.in. osoby z różnymi niepełnosprawnościami, rodzice z dziećmi w wózkach czy osoby starsze. Wymagania projektowania uniwersalnego pozwalają im na niezależne życie, śmiałe podróżowanie, udział w kulturze, naukę i pracę oraz dobrą organizację życia codziennego. A laur Lidera Dostępności przyznajemy tym, którzy tworzą budynki i przestrzenie modelowe, warte naśladowania w idei, projekcie i wykonawstwie

– tłumaczy Ewa Pawłowska, Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. To właśnie Integracja, wraz z jej założycielem, zmarłym w 2018 r. Piotrem Pawłowskim, który w wieku 18 lat, po niefortunnym skoku do wody doznał urazu rdzenia kręgowego i paraliżu czterech kończyn, jest inicjatorem konkursu „Lider Dostępności”. 

Wręczenie nagrody specjalnej dla Architekta/Urbanisty – Krzysztof Chwalibóg

Oni dają „coś” więcej 

Konkurs „Lider Dostępności” od początku organizowany jest we współpracy z Towarzystwem Urbanistów Polskich, pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Jest współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Do konkursu „Lider Dostępności 2021” zgłoszono blisko 40 obiektów. Kapituła konkursu przyznała 8 nagród i 2 wyróżnienia. 

Aby otrzymać tę nagrodę musi być „coś” więcej w projektowanych budynkach, nie tylko spełnienie przepisów i wymagań

– zaznaczył podczas finałowej gali konkursu Prezydent  Andrzej Duda. 

Nagrody w poszczególnych kategoriach tegorocznego konkursu „Lider Dostępności“ otrzymali: 

  • Architekt/urbanista: Krzysztof Chwalibóg 
  • Przestrzeń publiczna – wyróżnienie: Park Miejski w Starogardzie Gdańskim 
  • Duży obiekt użyteczności publicznej: stacja metra Młynów w Warszawie
  • Obiekt usług lokalnych: Przedszkole Miejskie nr 20 im. Smoka Felusia w Mielcu oraz Szkoła Podstawowa nr 174 z Oddziałami Integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Warszawie Wesołej, wyróżnienie: budynek terapeutyczno-edukacyjny w Mikoszowie 
  • Obiekt biurowo-handlowy: „Nowy Targ” we Wrocławiu oraz Varso Place w Warszawie 
  • Obiekt mieszkalny/hotelowy: Dom Marzeń w Gdyni 
  • Obiekt zabytkowy: Muzeum Emigracji w Gdyni 

Z powodu pandemii COVID-19, tegoroczna gala finałowa konkursu „Lider Dostępności” odbyła się z udziałem gości specjalnych – m.in. Pierwszej damy Rzeczypospolitej Polskiej Agaty Kornhauser-Dudy, minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg oraz wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak, a także przedstawicieli nagrodzonych instytucji, ale przy minimalnym udziale szerszej publiczności. Bezpośrednią transmisję z uroczystości można było jednak oglądać na profilu Kancelarii Prezydenta na portalu Facebook. 


LAUREACI i WYRÓŻNIENI w konkursie „Lider Dostępności 2021” –
– za co zostali nagrodzeni? 

Architekt/urbanista: Krzysztof Chwalibóg
Tegoroczny laureat jest jednym z pionierów projektowania uniwersalnego w Polsce, a także wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Architektów Polskich. Był inicjatorem powołania w 1996 r., a następnie przewodniczącym, Polskiej Rady Architektury. Zasiadał też m.in. w Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej i Radzie Dostępności Urzędu Transportu Kolejowego. Wraz ze swoją małżonką, Bożenną Turant-Chwalibóg zainicjował konkurs Międzynarodowej Unii Architektów „Przestrzenie przyjazne i dostępne”. Jest także znany z aktywnego działania na rzecz dostępności architektonicznej za granicą m.in. w Turcji, gdzie stworzył projekt koncepcyjny ośrodka rehabilitacyjno-rekreacyjnego dla osób z niepełnosprawnością w mieście Mahmutlar, i w Chinach, gdzie otrzymał honorową profesurę Uniwersytetu Architektury i Technologii w Xi’an. Wśród jego najważniejszych dokonań warto wymienić szereg audytów dostępności obiektów użyteczności publicznej w tym m.in. Pałacu Prezydenckiego, Kancelarii Premiera, Belwederu i Kancelarii Prezydenta, a także projekt i realizację dostępności Sejmu RP. Za swoje zasługi Krzysztof Chwalibóg był wielokrotnie wyróżniany, m.in. w 2012 r. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Architekt Krzysztof Chwalibóg

Przestrzeń publiczna– wyróżnienie: Park Miejski w Starogardzie Gdańskim
Wyróżniony za czytelny układ parkowej kompozycji oraz dostępność wejść, ścieżek i tarasów widokowych dla osób ze specjalnymi potrzebami. Park Miejski w Starogardzie Gdańskim to miejsce, w którym bezpiecznie i z przyjemnością może poruszać się każda osoba poszukująca spokoju i relaksu. 

Park Miejski w Starogardzie Gdańskim

Duży obiekt użyteczności publicznej: stacja metra Młynów w Warszawie
Nagrodzony jako wzór w projektowaniu, budowie i aranżacji wnętrz dla wszystkich podobnych obiektów komunikacji publicznej. Stacja Młynów udowadnia, że tego typu obiekty mogą być maksymalnie dostępne i bezpieczne dla pasażerów ze wszystkimi potrzebami, zachowując jednocześnie wysoki poziom estetyczny przestrzeni. Udogodnienia zastosowane na stacji to m.in. tyflograficzne mapy opisane alfabetem Braille’a, ścieżki prowadzące dla osób niewidomych i niedowidzących, informacje w alfabecie Braille’a na poręczach schodów czy nowy rodzaj bramek wejściowych wygodniejszych dla osób poruszających się na wózkach. 

Stacja metra MŁYNÓW

Obiekt usług lokalnych – w tej kategorii, dwie równorzędne nagrody otrzymali:  

  • Przedszkole Miejskie nr 20 im. Smoka Felusia w Mielcu 

Za to, że jest miejscem tworzonym z myślą o każdym dziecku jako niezależnej jednostce. Przedszkole im. Smoka Felusia doskonale łączy kolorową estetykę z dbałością o potrzeby małych użytkowników o różnych rodzajach i stopniach niepełnosprawności. W placówce zastosowano m.in. tyflomapę, która za pomocą dotyku ułatwia dostanie się do poszczególnych części przedszkola, ścieżki dotykowe i nazwy grup w alfabecie Braille’a oraz plac zabaw z huśtawkami dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową. Mieleckie przedszkole pokazuje dzieciom, że świat jest dla wszystkich ludzi, bez względu na ich ograniczenia. 

Przedszkole im. Smoka Felusia w Mielcu

  • Szkoła Podstawowa nr 174 z Oddziałami Integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Warszawie Wesołej
    Za pokazanie, że dzięki kreatywności i wspólnemu działaniu można stworzyć miejsce do komfortowej nauki i poznawania świata przez uczniów o wszystkich potrzebach. W placówce zastosowano m.in. wewnętrzną pochylnię niwelującą różnicę poziomów między parterem starej i nowej części szkoły, salę do terapii sensorycznej, biurka dla uczniów poruszających się na wózkach, krzesła lub pufy dla dzieci z ADHD. Nowe skrzydło budynku w Warszawie Wesołej to prawdziwa szkoła różnorodności, która łączy stare z nowym, wykorzystując przy tym naturalne ukształtowania terenu i ocalając drzewostan.

Szkoła nr 174 w Warszawie Wesołej

Wyróżnienie w kategorii obiekt usług lokalnych przyznano zaś budynkowi terapeutyczno-edukacyjnemu w Mikoszowie. Jury doceniło przemianę zabytkowej gorzelni w placówkę o nowych celach edukacyjnych, zdrowotnych i społecznych. Budynek w Mikoszowie, w którym działają warsztaty terapii zajęciowej to istotna część wzorcowego kompleksu aktywizacji zawodowej, chroniącego lokalną społeczność osób z niepełnosprawnościami przed wykluczeniem z rynku pracy.

Budynek terapeutyczny w Mikoszowie

Obiekt biurowo-handlowy –  w tej kategorii również przyznano dwie równorzędne nagrody obiektom: 

  • „Nowy Targ” we Wrocławiu 

Za stworzenie budynku, który jest żywą częścią miasta i jego mieszkańców o każdej porze dnia. „Nowy Targ” to przykład eleganckiej, wielkomiejskiej architektury, dostosowanej do stylu okolicznej przestrzeni. To także wzorcowe rozwiązania, (m.in. ciągi piesze wokół obiektu o równej, antypoślizgowej nawierzchni, nisko lub bezprogowe wejścia, czytniki kart dostępu i domofonu na niskiej wysokości), które pozwalają użytkownikom ze specjalnymi potrzebami w pełni korzystać ze wszystkich usług w obiekcie.

Nowy Targ we Wrocławiu

  • Varso Place w Warszawie 

Za ożywienie centrum Warszawy obiektami użyteczności publicznej, z których mogą swobodnie korzystać osoby z różnymi niepełnosprawnościami i potrzebami, m.in. osoby niewidome, słabowidzące, niesłyszące, poruszające się na wózkach i o kulach, osoby starsze, rodzice z dziećmi albo osoby z nieporęcznym bagażem czy nieznające języka polskiego. Budynki Varso Place mają czytelny układ komunikacyjny oraz detale, które ułatwiają użytkownikom poruszanie się po budynkach i korzystanie z ich usług. Twórcy zadbali również o to, aby fragment ul. Chmielnej, gdzie zlokalizowane są budynki, był bardziej zielony i wygodniejszy dla pieszych.

Varso Place w Warszawie

Obiekt mieszkalny/hotelowy: „Dom Marzeń” w Gdyni 

Jury konkursu nagrodziło ten obiekt za doskonałe powiązanie rozwiązań projektowania uniwersalnego oraz stworzenie modelowej przestrzeni mieszkalnej, idealnej do życia indywidualnego i we wspólnocie. „Dom Marzeń” to również twórcze połączenie w jednym projekcie funkcji mieszkalnej z komercyjną i społeczną. Na pierwszym piętrze budynku znajduje się środowiskowy dom samopomocy typu B prowadzony dla 30 osób z niepełnosprawnością (tym sprzężoną), II i III piętro zajmują mieszkania chronione, a na każdym z tych pięter może zamieszkać 7-10 osób z niepełnosprawnością. W piwnicy budynku znajduje się przestrzeń wielofunkcyjna, m.in. sala rehabilitacyjna, pracownia muzyczna, sala warsztatowa, a na parterze zlokalizowane jest przedszkole, które współfinansuje utrzymanie „Domu Marzeń”, ale także integruje jego mieszkańców ze społecznością lokalną. 

Dom Marzeń w Gdyni

Warto dodać, że gdyński „Dom Marzeń” posiada również komfortkę, czyli pomieszczenie z leżanką/przewijakiem, z którego korzystają dorosłe osoby z niepełnosprawnością, aby w godnych, higienicznych warunkach, z pomocą opiekunów zmienić pieluchomajtki. O utworzenie w całym kraju sieci komfortek  walczy koalicja pięciu organizacji pozarządowych: Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „Żurawinka”, Fundacja Mali Siłacze, Fundacja NieOdkładalni, Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych – Sejmik Wojewódzki oraz Fundacja Integracja realizując wspólnie akcję społeczną pod nazwą „Przewijamy Polskę”. 

Obiekt zabytkowy: Muzeum Emigracji w Gdyni 

Tytuł „Lidera Dostępności 2021” przyznano za stworzenie w historycznym budynku Dworca Morskiego miejsca pamięci o wszystkich Polakach wyruszających w świat. Muzeum Emigracji to przykład modelowej współpracy projektantów i budowniczych ze środowiskami osób ze specjalnymi potrzebami. Gdyńskie muzeum to wzorcowa placówka kultury, w której wszyscy użytkownicy z niepełnosprawnościami, także ze spektrum autyzmu i niepełnosprawnością intelektualną, mogą swobodnie i bezpiecznie korzystać z interesujących treści.

Muzeum Emigracji w Gdyni

„Lider Dostępności 2021“

Honorowy Patronat Prezydenta RP Andrzeja Dudy

Organizator: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji

Współorganizator: Towarzystwo Urbanistów Polskich

Partner instytucjonalny: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Patronat medialny:
Jedynka Polskie Radio, Architektura Murator, Eurobuild CEE, Property Design, Property News, Urbnews, Architektura & Biznes, Builder, Magazyn Miasta, Niepelnosprawni.pl