Kształtowanie sylwety miasta jest nieodłącznym elementem procesu planowania przestrzennego. Na miasto powinno się zatem patrzeć zarówno “z góry”, “z boku” oraz z punktu widzenia zwykłego pieszego.
W średniowieczu również przeważały dominanty ośrodków religijnych – w postaci licznych wież czy dzwonnic kościołów (jak np. w Krakowie), ale doszły do nich również wieże murów obronnych czy ratuszowe. Ciekawym przykładem jest San Gimignano położone w Toskanii, które nazywane jest “Manhattanem średniowiecza” ze względu na liczne, monumentalne wieże, które powstały w okresie świetności miasta. Stanowiły one symbol miasta i były wyrazem zamożności mieszkańców. Była w mieście jednak zasada, iż żadna wieża nie może być wyższa od wieży ratusza. Obecnie z ponad 70 wież ostało się 13. Opisywane u nas miasto Milton Keynes można powiedzieć, że pierwotnie nie cechowało się jakąkolwiek sylwetą – żaden budynek nie mógł być wyższy od najwyższego drzewa. Powodowało to, że miejscowość była praktycznie “płaska” i nie budowała charakterystycznej dla miasta panoramy.
Historycznie sylwety miast ulegały ciągłym przekształceniom, powstawały coraz wyższe budynki i nowe dominanty. Dzięki takiej panoramie widzimy pewien wielowiekowy przekrój opisujący miasto. Konieczne jest zatem takie planowanie rozwoju miasta, w celu zachowania wyjątkowej sylwety. W Polsce problem ochrony krajobrazu miasta zaczął się wraz z coraz większą liczbą powstających budynków wysokościowych (zwłaszcza po transformacji ustrojowej). W centrach miast rośną wartości terenów otwartych, więc pniemy się w górę, by osiągnąć największy zysk z inwestycji.
Istotne było wyjście naprzeciw rozpraszaniu się budowy wysokiej. Urbaniści miejscy zaczęli opracowywać studia lokalizacji obiektów wysokościowych, w których wyznacza się rejony wyłączone z zabudowy wysokościowej. Najstarszą metodą jest metoda opracowana przez prof. J. Bogdanowskiego. Bazuje ona na wyznaczaniu jednostek architektoniczno-krajobrazowych (części terenów o podobnych uwarunkowaniach historycznych), które podlegają licznym studiom, które pozwolą nam odpowiedzieć jak może krajobraz się przekształcać.
W drugiej części przeanalizujemy podejście niektórych miast w Polsce do aspektu kształtowania sylwety miasta i ich studia dotyczące obiektów wysokościowych.
Źródła:
- Michał Krupa Panoramy Miast Zabytkowych – Ochrona i Kształtowanie
- Urząd miasta Krakowa Biuro Planowania Przestrzennego Możliwości lokalizacji obiektów wysokościowych w aspekcie ochrony panoramy Miasta Krakowa – analiza.