Park kulturowy w centrum Warszawy

Warszawa zyska nowe narzędzie ochrony krajobrazu. Radni zdecydowali pod koniec roku na utworzenie parku kulturowego Historycznego Centrum Warszawy.

• Trwają prace związane z wejściem w życie przepisów wynikających z utworzenia w Śródmieściu Warszawy parku kulturowego. Przepisy m.in. regulują rozmieszczenie reklam, określają wygląd szyldów reklamowych, to jak będą wyglądać uliczne stoiska handlowe, a także ogródki gastronomiczne.
• Rada Miasta przegłosowała 7 grudnia 2023 r. powstanie parku kulturowego Historycznego Centrum Warszawy, po około sześciu latach prac nad dokumentem. Większość przepisów ma wejść w życie w dniu 29 grudnia 2024 roku.
• Zanim jednak większość przepisów o parku kulturowym wejdzie w życie, część tzw. salonu Warszawy czeka remont. Obejmie ulicę Krakowskie Przedmieście.

Park kulturowy wzdłuż Traktu Królewskiego i na Starym Mieście

Park obejmuje swoim terenem wiele obszarów dzielnicy Śródmieście w Warszawie. W granicach parku kulturowego znajdzie się wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO Stare Miasto. Włączone mają zostać także układy urbanistyczne związane z Traktem Królewskim, zespoły pałacowo-ogrodowe usytuowane wzdłuż skarpy wiślanej, Nowe MIasto czy rejon tzw. “trasy WZ”. Park kulturowe obejmie wybrane warszawskie parki w tym rejon ogrodu Krasińskich, ogrodu Saskiego, park Ujazdowski czy Łazienki Królewskie.

Park kulturowy Historycznego Centrum Warszawy obejmie w sumie około 500 ha. Łącznie to około 1/3 obszaru warszawskiej dzielnicy Śródmieście.

Mniej reklam, ochrona architektury i zakaz grodzenia wybranych założeń urbanistycznych

Uchwała ogranicza dowolność w malowaniu lub tynkowaniu elewacji budynków w strefie. Okna, drzwi, okładziny elewacyjne, kraty, rolety i inne elementy w budynkach i obiektach w gminnej ewidencji zabytków będą musiały być uzasadnione historycznie. Dla wszystkich budynków ograniczono możliwość montowania klimatyzatorów i podobnych urządzeń w miejscach widocznych z przestrzeni publicznych.

Na terenie parku kulturowego ograniczone będzie grodzenie przestrzeni wspólnych lub ogólnodostępnych ciągów pieszych na terenie osiedli WZ-Długa, Nowy Świat Wschód, Bielańska i Plac Teatralny czy Kolonii mieszkaniowej Mariensztat, a także w Nowym i Starym Mieście.

Nośniki reklamowe nie będą mogły przesłaniać między innymi dekoracji architektonicznej czy balustrad./ Ograniczone zostały również tzw. “potykacze” czy szyldy o zmiennej treści w formie wyświetlaczy. Banery pojawiać będą mogły się wyłącznie w trakcie remontów elewacji (ale jedynie gdy powierzchnia nie przekracza powierzchni legalnych przesłoniętych szyldów podmiotu) czy w przypadku informacji o ofercie kulturalnej.

Na terenie objętych uchwałą nie będą mogły pojawiać się nowe kioski. Ograniczone zostanie także wystawianie oferowanego asortymentu poza lokal usługowy. Objęte regulacjami zostały także meble miejsce i obiekty małej architektury. Uchwała zakłada również ochronę drzew i krzewów.

Gastronomia w warszawskim parku kulturowym

Ogródki gastronomiczne w Historycznym Centrum Warszawy funkcjonować będą mogły wyłącznie w okresie od 15 marca do 15 listopada na terenach utwardzonych. Na powierzchni nieutwardzonej – będą musiały być zamykane miesiąc wcześniej. Zimą dozwolony będzie jedynie pojedynczy rząd stolików wraz z nagrzewnicami.

W ramach Nowego Światu, Krakowskiego Przedmieścia, Nowego i Starego Miasta, w załączniku 4 określono dokładną lokalizację obszarów w których będą mogły funkcjonować ogródki gastronomiczne. W innych obszarach – operujący lokalem gastronomicznym by utworzyć ogródek będzie musiał brać pod uwagę utrzymanie nie mniej niż 180 cm szerokości wolnego od przeszkód pasa ruchu przeznaczonego wyłącznie dla pieszych. Zakazane będzie też stosowanie tzw. “europalet” zarówno w formie siedzisk jak i podestów. Określono też zasady zadaszenia ogródków.

Uchwała w sprawie parku kulturowego określa także formę zewnętrznej prezentacji menu lokali gastronomicznych. Ich właściciele będą mogli eksponować je na maksymalnie dwóch nośnikach – jedynie przy określonej powierzchni, barwie i materiale z których powinny być wykonane.

Odnotować warto, że w uchwale zakazano nagabywania powiadamiającego osoby przebywające na terenie Parku o usługach, produktach, lokalach lub imprezach.

Uchwała już obowiązuje. Większość zasad wejdzie w życie w grudniu

Uchwała o Parku Kulturowym w Warszawie weszła już częściowo w życie. Większość zapisów zacznie obowiązywać jednak po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego, a więc 29 grudnia tego roku.’

Aktualnie powstaje baza danych przestrzennych, obejmująca właścicieli i podmioty funkcjonujące na terenie parku kulturowego. Jak informuje Stołeczny Konserwator Zabytków, ruszyć mają tez prace nad „Przewodnikiem po parku”.

Park kulturowy = plan ochrony i stworzenie planu miejscowego

Park kulturowy to forma ochrony zabytków ustanawiana uchwałą rady gminy na bazie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Dedykowana jest ochronie krajobrazu kulturowego oraz zachowaniu wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.

Nie jest konieczne, aby na objętych nią nieruchomościach rów­nież znajdowały się obiekty zabytkowe. Zaś tam – gdzie obiekty i obszary wpisane są do rejestru zabytków – nadal wymagane też będzie uzyskanie pozwoleń Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na ingerencję w te przestrzenie.

Uchwała jest wiążąca dla wydających decyzje administracyjne jednostek miejskich i wojewódzkich służb konserwatorskich. Utworzenie na danym obszarze parku kulturowego wymaga objęcia tego obszaru planem miejscowym oraz sporządzenia planu ochrony.

Łącznie w Polsce funkcjonuje blisko 40 parków kulturowych. Od 2011 roku Park Kulturowy działa w Krakowie, od 2014 roku we Wrocławiu, zaś uchwałą z grudnia 2015 roku utworzony został Park Kulturowy w Łodzi. W 2016 roku weszła w życie uchwała dotycząca parku w Zakopanem, a dwa lata później w Poznaniu.

Ze stworzenia parku kulturowego zrezygnowały – przynajmniej tymczasowo – władze Gdańska. Prace nad projektem uchwały o utworzeniu Parku Kulturowego w Śródmieściu Gdańska trwały ponad dwa lata.

Krakowskie Przedmieście w wakacje w remoncie

Na początku marca 2024 r. Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie ogłosił, że Krakowskie Przedmieście doczekać ma się remontu nawierzchni na odcinku między Miodową a Królewską. Prace mają potrwać od wiosny do końca roku. W przetargu złożono cztery oferty, opiewające na sumę około 10 milionów złotych.

Krakowskie Przedmieście w obecnej formie funkcjonuje od 2008 roku. Wówczas asfaltową jezdnię zastąpiła nawierzchnia z reprezentacyjnej kostki. Pojawiły się również elementy małej architektury i nowe drzewa. Głównym projektantem przebudowy ulicy był Krzysztof Domaradzki (zmarł w 2020 roku).

Pomimo ograniczenia ruchu na ulicy, Trakt Królewski wykorzystywany jest intensywnie między innymi przez komunikację publiczną. Po ponad 15 latach spowodowało to konieczność remontu. Warto odnotować też, że przed wojną ulicą kursowały tramwaje.