W czerwcu przyjęta została Krajowa Polityka Miejska 2030. Dokument diagnozuje najważniejsze wyzwania rozwojowe miast i ich obszarów funkcjonalnych.
W dniu 14 czerwca 2022 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia Krajowej Polityki Miejskiej 2030 (KPM 2030). Oficjalna prezentacja odbyła się jednak podczas Światowego Forum Miejskiego (WUF11) w Katowicach.
Podstawowym celem Krajowej Polityki Miejskiej jest długofalowy rozwój miast i ich obszarów funkcjonalnych. Dokument diagnozuje najważniejsze wyzwania rozwojowe miast i ich obszarów funkcjonalnych. Zakres tematyczny wyzwań wpisuje się jednocześnie w debatę europejską i megatrendy rozwoju obszarów zurbanizowanych, których bieżąca analiza pozwala lepiej planować przyszłe działania.
W ślad za wyzwaniami, KPM 2030 formułuje rozwiązania i określa planowane działania administracji rządowej w zakresie prawnym, finansowym oraz organizacyjnym na rzecz zrównoważonego rozwoju miast i miejskich obszarów funkcjonalnych. Dokument jest jednocześnie służebny wobec władz samorządowych i społeczności lokalnych – wyposaża je w narzędzia i możliwości do sprawczego działania.
Dokument wyznacza sześć celów:
- Miasto kompaktowe – dążenie do rozwoju strukturalnego obszarów miejskich w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, racjonalne wykorzystanie przestrzeni i dostępnych zasobów
- Miasto zielone – przeciwdziałanie skutkom zmian klimatu, ograniczanie emisji oraz odbudowywanie ekosystemów na obszarach miejskich
- Miasto produktywne – oparcie rozwoju na zdywersyfikowanej gospodarce
- Miasto cyfrowe – wykorzystanie procesów transformacji cyfrowej na rzecz wzmocnienia relacji między zarządzającymi obszarem miejskim, mieszkańcami i organizacjami pozarządowymi
- Miasto dostępne – niwelowanie barier, gwarancja zapewnienia równych szans mieszkańcom i ich uczestniczenia w życiu społeczności oraz dostępie do usług publicznych, niezależnie od wielkości i umiejscowienia w strukturze osadniczej
- Miasto sprawne – zdolność skutecznego zarządzania, efektywnego wykorzystywania zasobów własnych, współpracy miedzy wszystkimi uczestnikami procesów rozwoju miejskiego
Wyzwania Krajowej Polityki Miejskiej 2030
KPM 2030 wyróżnia kluczowe wyzwania dotyczące miast i ich obszarów funkcjonalnych oraz proponuje priorytetowe kierunki rozwiązań wokół kwestii problemów suburbanizacji i ładu przestrzennego, współpracy w miejskich obszarach funkcjonalnych oraz wzmocnienia zdolności rozwojowych (także poprzez transformację cyfrową), jakości środowiska przyrodniczego w miastach i działań adaptacyjnych wobec zmian klimatu, systemów mobilności miejskiej i bezpieczeństwa, zwłaszcza niechronionych uczestników ruchu oraz promocji działań na rzecz podnoszenia kapitału społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb mieszkaniowych.
Łącznie wyznaczono 11 wyzwań:
- Dbałość o ład przestrzenny i estetyczny
- Niwelowanie procesów chaotycznej suburbanizacji
- Wzmocnienie współpracy samorządowej w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych
- Niwelowanie negatywnych skutków zmian klimatu w miastach
- Poprawa jakości środowiska przyrodniczego w miastach
- Zapewnienie zrównoważonego i zintegrowanego systemu mobilności miejskiej w miejskich obszarach funkcjonalnych
- Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym
- Poprawa dostępności mieszkaniowej
- Poprawa zdolności inwestycyjnych miast
- Zwiększenie wykorzystania potencjału społecznego
- Przyspieszenie tempa transformacji cyfrowej miast
Dokument KPM 2030 powstawał dwa lata, teraz czas na wdrażanie
Krajowa Polityka Miejska 2030 powstawała od wielu miesięcy. Oficjalnie zainicjowany został jesienią 2020 r. przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W opracowaniu wyzwań i rozwiązań wykorzystano także efekty prac grup eksperckich prowadzonych przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów, których prace były ukierunkowane na przygotowanie rekomendacji dla krajowej polityki miejskiej i publicznie zaprezentowane na Kongresie Polityki Miejskiej w Katowicach, w czerwcu 2021 r. Już w 2020 roku powstał raport ,,Wyzwania i rekomendacje dla krajowej polityki miejskiej”. Poprzedni dokument przyjęto w 2015 roku.
Skąd potrzeba Krajowej Polityki Miejskiej? Mieszkańcy ponad 950 miast stanowią około 60% ludności Polski. Biorąc pod uwagę także mieszkańców pozostałych terenów podlegających urbanizacji położonych w ich bliskim sąsiedztwie i pozostających z nimi w silnych związkach funkcjonalnych, można mówić o około trzech czwartych ludności kraju, których bezpośrednio i na co dzień dotykają kwestie miejskie. Miasta zajmują łącznie 7,2% powierzchni kraju. Są miejscem koncentracji nauki, usług publicznych i biznesu oraz kreowania rozwoju gospodarczego.
O potencjale krajowych polityk miejskich i możliwościach oferowanych przez nie w zakresie rozwiązywania współczesnych problemów w dziedzinie środowiska, mieszkalnictwa, mobilności i planowania przestrzennego miast oraz innowacji i technologii podczas Światowego Forum Miejskiego WUF11 w Katowicach mówili między innymi minister Grzegorz Puda oraz wiceminister funduszy i rozwoju regionalnego Małgorzata Jarosińska-Jedynak, która jest pełnomocnikiem rządu ds. WUF11.
Krajowa Polityka Miejska 2030 nie mogłaby powstać bez współpracy z samorządami i organizacjami samorządowymi, takimi jak Związek Miast Polskich czy Unia Metropolii Polskich. Swój wkład przy tworzeniu tego dokumentu mają też środowisko naukowe i badaczy rozwoju miast, aktywiści i liderzy lokalnych społeczności miejskich, a także organizacje społeczne takie jak Kongres Ruchów Miejskich
– podkreśliła Małgorzata Jarosińska-Jedynak
Spotkanie to doskonała okazja do podziękowania tym wszystkim, którzy zaangażowali się w prace nad stworzeniem Krajowej Polityki Miejskiej 2030
– powiedziała podczas spotkania w ramach WUF 11 w Katowicac
Wdrażanie Krajowej Polityki Miejskiej 2030 w Polsce opiera się na dwóch filarach:
- współpracy i wewnętrznej komunikacji w ramach struktur administracji rządowej – dotyczy to przede wszystkim przełamywania silosowości.
- współpracy zewnętrznej – poprzez tworzenie partnerskich relacji z samorządami, światem nauki oraz organizacjami społecznymi i gospodarczymi.
Już wkrótce w szerszym gronie będziemy dyskutować na temat wdrażania Krajowej Polityki Miejskiej 2030. Sukces planowanych rozmów i działań będzie w największej mierze zależał od współpracy i dalszego zaangażowania resortów i samorządów
– dodała wiceminister.