Zmiany ustawy o prowadzeniu polityki rozwoju wchodzą w życie
Wchodzą w życie przepisy znowelizowanej ustawy o planowaniu polityki rozwoju. Celem jest integracja wymiaru społecznego, gospodarczego i przestrzennego w dokumentach na wszystkich poziomach.
Najistotniejszą zmianą wprowadzaną w ustawie jest odejście od długookresowej strategii rozwoju i koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Podstawowym dokumentem strategicznym odnoszącym się do rozwoju kraju stanie się średniookresowa strategia rozwoju kraju, która ma łączyć aspekty społeczne, gospodarcze i przestrzenne.
Oba dokumenty będą obowiązywały do listopada 2020 roku, gdy w życie wejdą przepisy ustawy. Długookresowa strategia rozwoju kraju przyjęta została w lutym 2013. Określała główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju.
Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 przyjęta została przez Radę Ministrów przyjęta została w grudniu 2011, jako strategiczny dokument dotyczące zagospodarowania przestrzennego Polski. Zawierał ustalenia i zalecenia dla planów zagospodarowania przestrzennego województw, które według planów Rządu, zniknąć mają przy kolejnym etapie reformy.
Usunięcie KPZK z systemu planistycznego, bez vacatio legis, skrytykowało m.in. Towarzystwo Urbanistów Polskich. Określiło ono decyzję Rządu, jako “akt bezpośredniej destrukcji systemu planowania przestrzennego w Polsce” i porównało ono to do unieważnienia miejscowych planów zagospodarowania z 2003 roku:
W jego wyniku system decyzyjny państwa zostanie pozbawiony formalnej podstawy i merytorycznych przesłanek do prowadzenia długofalowej polityki przestrzennej i koordynacji rozmieszczania inwestycji o strategicznym dla Polski znaczeniu. To zaś spowoduje, że – wbrew zapowiedziom – ulegnie poszerzeniu sfera woluntaryzmu resortowego, którego jaskrawym przejawem są dzisiaj tzw. specustawy.
Analogiczne zmiany planowane są na poziomie województw – w podpisanym przez Prezydenta projekcie ustawy wzmocniona została rola strategii rozwoju województwa. Nie zdecydowano się jednak jeszcze na likwidację planów zagospodarowania przestrzennego województw. Te mają zniknąć za kilka lat, wraz z kolejną nowelizacją.
Na poziomie lokalnym wprowadzone zostały nieobligatoryjne dokumenty strategii rozwoju gminy oraz strategii rozwoju ponadlokalnego. Zostały one dopisane do ustawy ustrojowej do samorządów gmin. Określać mają cele strategiczne, kierunki działań podejmowanych dla realizacji tych celów, opis oczekiwanych rezultatów, model struktury funkcjonalno-przestrzennej, rekomendacje dla polityki przestrzennego oraz określone obszary strategicznej interwencji.
Strategia rozwoju ponadlokalnego stanowić ma wspólny dokument strategiczny kilku gmin powiązanych ze sobą funkcjonalnie, podkreślać ma rolę współpracy i partnerstwa oraz stanowić podstawowe narzędzie współpracy w obszarach funkcjonalnych. Będzie mogła funkcjonować zarówno równolegle z strategią gminy, jak i być dokumentem komplementarnym.
Wraz z nowelizacją ustawy do przepisów wprowadzone zostaną również “Porozumienia terytorialne” dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Gminy będą mogły je zawszeć z zarządem województwa, z ministerstwem (jeśli wynika to z Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego), a także z innymi gminami dla zadań wynikających ze strategii gminnych lub ponadlokalnych. Porozumienia realizowane mają być przede wszystkich na obszarach funkcjonalnych i strategicznej interwencji.
Przepisy nowelizacji ustawy weszły dziś w życie. Wyjątkiem jest polityka miejska:
Znika polityka miejska. Wróci w nowej ustawie
Wraz z końcem 2025 roku z ustawy zniknie cały rozdział ustawy, obejmujący “Politykę miejską”. Według pomysłodawców projektu, do tego czasu rząd przygotuje nową i kompleksową ustawę, dedykowaną miastom. O tych planach po raz pierwszy publicznie poinformowano podczas obrad parlamentarnego zespołu do spraw miast. Przyjęta ma być ze względu na duże znaczenie obszarów miejskich w rozwoju kraju. Obecna Krajowa Polityka Miejska ma być przeniesiona do tej ustawy. Przepisy miałyby wspierać miasta i obszary funkcjonalne w działaniach rozwojowych, dotyczących między innymi transportu, infrastruktury, inwestycji czy powiązań oraz zażądania obszarem ośrodków.
Jej horyzontalny charakter oraz obecność w dokumentach i działaniach Unii Europejskiej wymaga specjalnego, oddzielnego umocowania w przepisach prawnych, tak jak ma to miejsce chociażby w przypadku obszarów wiejskich.
– czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy w Rządowym Centrum Legislacji
Wprowadzony zostaje za to rozdział, dotyczący polityk publicznych, nieobligatoryjnych dokumentów mających stanowić opracowania pomocnicze w stosunku do średniookresowej strategii rozwoju kraju (lub innych strategii rozwoju).
“Nowe” Studium częścią strategii?
W przyszłości, poza wspomnianą rezygnacją z planów zagospodarowania przestrzennego województwa oraz przeniesieniem “polityki miejskiej” do nowej ustawy, planowane jest m.in. zastąpienie Studium nową forma dokumentu. Pierwotne plany Ministerstwa mówiły o wchłonięciu znacznej części Studium przez Strategię Rozwoju Gminy, która miała wskazywać również cele przestrzenne. Aspekt lokalizacji przestrzennej miałyby przejąć nowe “plany ogólne”.