W czwartek 24 czerwca Sejm uchwalił ustawę w sprawie nieruchomości w obrębie miasta stołecznego Warszawy, które zostały objęte tzw. dekretem Bieruta. Celem tego aktu prawnego jest m.in. ukrócenie procederu handlu prawami do tych działek.

Zainicjowana przez senatorów PO oraz Marka Borowskiego zmiana to de facto nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Posłowie przegłosowali ją stosunkiem 283 do 1, przy 153 osobach wstrzymujących się od głosu. Za byli posłowie PO, SLD i PSL, głosu nie oddali członkowie PiS i Zjednoczonej Prawicy.

Wprowadzone zmiany w prawie pozwolą na zmniejszenie negatywnych efektów procesu reprywatyzacji nieruchomości. Zbyt często dochodziło do sytuacji, w których właściciele działek objętych dekretem Bieruta, uświadamiani przez wyspecjalizowane w skupie roszczeń kancelarie prawne, sprzedawali swoje prawa za zaniżone i nieznane publicznie ceny. Firmy odkupywały prawa do nieruchomości, a następnie handlowały nimi w realiach cen rynkowych. Było to możliwe m.in. dlatego, że zrzeczenie się roszczeń nie wymagało sporządzenia stosownego aktu notarialnego. Teraz ta sytuacja się zmieni, każde z takich postępowań będzie wymagało wizyty u notariusza.

Autorzy projektu nowelizacji podkreślają, że nie rozwiąże ona wszystkich problematycznych kwestii związanych z dekretem Bieruta, ale da pewne odpowiedzi oraz narzędzia dla władz Warszawy, które wskażą drogę postępowania. Ustawa daje stołecznemu magistratowi prawo do pierwokupu działek od właściciela gruntu po cenie z nim ustalonej.

Nowelizacja przewiduje również, że postępowania reprywatyzacyjne rozpoczęte już w latach 40. i 50., które następnie nie były ponawiane, zostaną umorzone, a miasto będzie miało tytuł prawny do rozporządzania tymi działkami. W szczególności dotyczy to sytuacji, w których na wskazanych gruntach znajdują się instytucje o publicznym charakterze, takie jak szkoły czy placówki zdrowia. Ponadto, władze Warszawy będą miały możliwość odmowy ich zwrotu w naturze.

Kolejną kluczową kwestią, którą reguluje nowelizacja jest wprowadzenie zakazu ustanawiania kuratorów nieruchomości w przypadkach, gdy domniemywa się, że właściciel gruntu nie żyje. W takich sytuacjach, jeżeli właściciel nie zareaguje przez pół roku od wezwania go, prawa zostaną przejęte przez miasto.

Uchwalenie nowelizacji daje możliwość ograniczenia procesu zwrotu warszawskich nieruchomości, który zaczął już być nazywany „dziką reprywatyzacją”. Niestety, jak podkreśla jeden z autorów zmian w prawie, Marek Borowski, ustawa ta godzi w wiele prywatnych interesów, co zapewne będzie wymagało sprawdzenia zgodności jej zapisów z ustawą zasadniczą przez Trybunał Konstytucyjny.