AKTUALNOŚCI

Rotterdam – na tropie lepszego życia

Modernizm niewątpliwie był ideą przełomową w historii urbanistyki i architektury na całym świecie. W odpowiedzi na złe warunki mieszkalne, będące efektem industrializacji miast oraz ich przeludnienia w XX w., wykształcił się rewolucyjny nurt będący swoistą społeczną ideologią – minimalistyczną w swoim wyrazie estetycznym, postulujący poprawę jakości życia w mieście. Jak ten nowatorski nurt wpłynął na rozwój rzeszy miast – w Europie i nie tylko? Dziś na tapetę bierzemy Rotterdam – flagowe miasto holenderskiego modernizmu.

Rotterdam jest wyjątkowym przykładem miasta, w skali kraju, jak i całej Europy, w którym po prostu wyczuwa się aurę nowoczesności i dążenia do postępu. Widać to zarówno podczas poruszania się w przestrzeni miejskiej, obserwacji zaskakującej architektury, śledzenia wydarzeń kulturalnych czy rozwoju gospodarczego miasta. Ośrodek silnie rozwinął się w XVII i XVIII w. za sprawą handlu morskiego. Jednak jego prawdziwy rozkwit nastąpił w XIX w., co zapoczątkowane zostało poprzez modernizację i gwałtowną rozbudowę portu, dziś będącego największym portem w Europie. Nic dziwnego, że miasto tętni atmosferą postępu i nowoczesności – w końcu był to dom jednych z najbardziej innowacyjnych architektów XX wieku: Marta Stama i J.J.P. Ouda będących członkami grupy De Stijl.

Groothandelsgebouwen Rotterdam | fot. Justyna Breś

Rotterdam znany jest z modernistycznego wyglądu. Stare Miasto zostało prawie całkowicie zniszczone podczas II wojny światowej, a władze miejskie postanowiły odbudować je w nowoczesnym stylu, zamiast odtworzenia pierwotnych konstrukcji. Architektura modernizmu jest więc najstarszym stylem, jaki można zaobserwować w centrum miasta. Właśnie dlatego znajduje się ona pod ochroną konserwatorską już od wielu lat – inaczej niż w Polsce, gdzie prawna ochrona budynków modernistycznych jest wciąż rzadkością. Niekiedy zaskakujące, modernistyczne budowle stanowią dziś ikonę odbudowy miasta, czego przykładem jest charakterystyczny budynek Kubuswoningen. W założeniu miał on być samowystarczalnym założeniem mieszkalnym z 38 mniejszymi kubicznymi mieszkaniami, 2 większymi bryłami oraz przestrzenią usługową mieszczącą obiekty handlowe oraz szkołę. Jakkolwiek założenie to było nowatorskie i miało na celu zwiększyć jakość zabudowy mieszkalnej zapewniając naturalne oświetlenie i przewietrzanie wnętrz, a także atrakcyjną przestrzeń publiczną w parterach i na tarasach pomiędzy mieszkaniami, nie okazało się ono w pełni funkcjonalne i dziś obiekt pełni rolę hostelu.

Kubuswoningen Rotterdam

Kubuswoningen Rotterdam | fot. Justyna Breś

Podobnie jak w innych dużych miastach starego kontynentu, w Rotterdamie również swoje piętno odcisnęła XIX-wieczna rewolucja przemysłowa. Niosła one ze sobą następstwa w postaci eksplozji demograficznej, imigracji do miasta z terenów wiejskich, czy złych warunków higienicznych, jednakże planując rozwój tego Rotterdamu ogromną uwagę poświęcono wprowadzeniu nowych rozwiązań poprawiających jakość zabudowy mieszkaniowej. Dlatego już w 1920 r. wybudowano nowe osiedla, które do tej pory uważane są za modelowe rozwiązania kompleksów zabudowy mieszkaniowej. Dzięki świadomej działalności Miejskiej Organizacji Zdrowia (City Health Commission), która stanęła przeciw władzom miasta i walczyła o lepsze warunki życia oraz więcej mieszkań o wyższych standardach, a także inicjatywę pozarządowych inwestorów, wkrótce powstało wiele nowych budynków mieszkalnych. Co więcej, architekci nowego pokolenia chcieli nie tylko zaprojektować imponujące budowle, ale także przyczynić się do poprawy warunków życia i współpracować z mieszkańcami podczas całego procesu, który był czymś wyjątkowym w czasach modernistycznej masowej produkcji bloków mieszkalnych. Ta minimalistyczna architektura modernistycznego Rotterdamu po dziś dzień prezentuje elegancję rozwiązań i wysokie standardy, jak chociażby osiedle Justus von Effen, którego rewaloryzacja ukończona w 2012 roku została wielokrotnie nagrodzona przez środowisko branżowe. Co dla niektórych może wydawać się zaskakujące, w tym mieście można znaleźć “ludzką twarz” modernizmu.

Justun van Effen

Rotterdam Justun van Effen | fot. Ymblanter | Wikimedia Commons | lic. CC BY-SA 4.0