Powodzie w Krakowie – historia, ochrona, tereny zagrożone

Dziś przeanalizujemy jak wygląda ochrona powodzi w przypadku dawnej stolicy Polski.

Kraków położony jest pechowo względem koryta Wisły. Pod Wawelem rzeka tworzy ostre zakole, płynąc w bardzo wąskim korycie. Przed tym zwężeniem do Wisły wpływa rzeka Rudawa, w której rozległej dolinie ulokowane są tereny Zwierzyńca, Półwsia Zwierzynieckiego i Czarnej Wsi. Poza nimi bardzo nisko w stosunku do koryta Wisły położone są Dębnik, Zakrzówek, Ludwinów, Płaszów i Podgórze. Szczególnie groźne były cofki wody z Wisły do dolin Rudawy, Prądnika i Wilgi.

Pierwsza powódź w Krakowie o której możemy dowiedzieć się ze znanych nam zapisów historycznych datowana jest na rok 988. W kolejnych stuleciach powodzie wielokrotnie dotykały miasta, szczególnie Kazimierz, Stradom i Zwierzyniec. Wielokrotnie zmieniały one koryto Wisły, czego przykładem jest powódź w roku 1687 kiedy rzeka zmieniła swój kształt w rejonie Dębnik. Poziom wód był oznaczany na tablicach lub murach.

W 1813 roku Kraków dotknęła jedna z największych powodzi w historii miasta. Woda wtargnęła wtedy do miasta i okolicznych gmin. Zalana została dzielnica Piasek, woda przedostała się również na teren dzisiejszych Plantów oraz otoczyła wzgórze wawelskie tworząc z niego wyspę. Woda zalała również Półwsie Zwierzynieckie wraz z terenem dzisiejszych Błoni, teren dzielnicy Grzegórzki wraz z Ogrodem Botanicznym, Dębniki, Zakrzówek, Ludwinów oraz Kapelankę. Zalane zostało również miasto Podgórze wraz z rynkiem oraz grunty Płaszowa, Prokocimia i Bieżanowa.

Po roku 1870 zaczęto regulować Wisłę od Krakowa do Niepołomic. Pojawiły się również plany poszerzenia koryta Wisły pod Wawelem oraz budowy przekopu od Pychownic przez Dębniki do ujścia Wigli. Próba budowy kanału ulgi, odprowadzającego nadmiar wody z ominięciem koryta u stóp Wawelu pojawiła się również pod koniec wieku jednak z uwagi na brak funduszy z projektu zrezygnowano. W latach 1878-1880 zakopana została Stara Wisła (dziś Planty Dietlowskie i Aleja Daszyńskiego). W 1903 w mieście nastąpiła kolejna powódź. Jej zasięg był zbliżony do tego sprzed 90 lat, jednak od zalania zachowano Kazimierz i Stradom.

Kolejne bardziej znaczące powodzie następowały w 1939, 1960, 1970 i 1997. Ostatnia większa powódź przeszła przez Kraków w maju 2010 roku.

Ochrona

W latach 1905-1909 uregulowano rzekę w jej współczesnym korycie. Utworzono wtedy Bulwary Wiślane. W 2006 roku ustanowiono je obiektem techniki urbanistycznej i umieszczono na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki utworzonego w 2006 roku.

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Krakowa określa granice i obszar zagrożony wodę stuletnią (1%) i tysiącletnią (0,1%)

Przygotowane dla Krakowa są też mapa zagrożeń powodzią oraz mapa ryzyka powodziowego. Dostępne są one na portalu Hydroportal, o którym pisaliśmy wczoraj.

Mapa ryzyka powodziowego – negatywne konsekwencje dla środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej – scenariusz zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego, prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 1% – raz na 100 lat

Mapa ryzyka powodziowego – negatywne konsekwencje dla ludności oraz wartości potencjalnych strat powodziowych – scenariusz zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego, prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 1% – raz na 100 lat 

W 2006 roku powrócono do pomysłu Kanału Ulgi sprzed ponad 100 lat. Ma odchodzić od Wisły na wysokości Przegorzał, a następnie przez Zakrzówek i ujście Wilgi prowadzić do Wisły. Tereny, przez które kanał miał przebiegać, były zablokowane przez ten cały czas dla budownictwa. Idea powracała przy okazji kolejnych powodzi w XX wieku. Po wykonanych analizach, szczególnie finansowych, miasto prawdopodobnie znów odstąpi od pomysłu budowy kanału.

Źródła:

– Strona Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie: Specyfika_lokalna_i_historia_powodzi

– Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Krakowa

– Hydroportal ISOK KZGW