Planowanie przestrzenne łączone z rozwojem?
Kilka dni temu minęła 16 rocznica obowiązywania ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Czy za rok powiemy już o nowej ustawie, jednej dla rozwoju i planowania?
Aktualizacja: 04.05.2019: Towarzystwo Urbanistów Polskich negatywnie zaopiniowało projekt ustawy. TUP wskazuje na brak informacji o stanie prac i szkicu zapisów nad zasadniczą reformą planowania przestrzennego. W sytuacji gdy nie jest jasna jego rola, “nie można w sposób odpowiedzialny dokonać oceny projektu”. Urbaniści wskazali również na sprzeczność zapisów co do obligatoryjnego lub fakultatywnego sporządzania strategii rozwoju dla poziomu gmin. względem przyjętego przez rząd Systemu Zarządzania Rozwojem Polski.
W piśmie wskazano również, że projekt ustawy nie unieważnia studium wraz z przyjęciem nowej, rozszerzonej strategii rozwoju. Efektem miałoby być obowiązywanie dwóch aktów polityki przestrzennej i chaos w planowaniu.
TUP skrytykowało również ograniczenie roli i znaczenia związków metropolitalnych, poprzez wykreślenie rozdziału w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zdaniem Towarzystwa rozwiązania sprzyjać będą patologiom urbanistycznych w obszarach metropolitalnych.
Pełne stanowisko na stronie TUP.
Aktualizacja: 05.04.2019: Projekt ustawy pojawił się na stronach Rządowego Centrum Legislacji: link . Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami planowana jest rezygnacja ze Strategii Rozwoju Kraju, jak również z Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, które mają być zastąpione przez Koncepcję Rozwoju Kraju. Planowane jest odejście od wyznaczania osbzarów funkcjonalnych oraz wskazywania obszarów problemowych. Jednocześnie wzmocnione zostać mają zapisy dotyczące obszarów strategicznej interwencji.
Kontrakt programowy, kontrakt sektorowy i porozumienie terytorialne służyć mają uzgadnianiu władz z samorządami najważniejszych działań rozwojowych. Kontrakt programowy ma być umową określającą kierunki i warunki dofinansowania opracowanych przez zarząd województwa programów służących realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności, w tym przedsięwzięcia priorytetowe realizowane w tych programach. Kontrakt sektorowy określać ma warunki realizacji programów rozwoju przygotowywanych przez właściwych ministrów w zakresie interwencji ukierunkowanej terytorialnie. Zaś porozumienie terytorialne – umowę określającą w szczególności przedsięwzięcia priorytetowe, które mają istotne znaczenie dla rozwoju jednostek samorządu terytorialnego objętych porozumieniem
Pod koniec marca przedstawiony miał zostać projekt zmian w systemie planowania przestrzennego. Choć data ta mija dzisiaj, to na stronach Rządowego Centrum Legislacji oraz Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju wciąż nie pojawił się dokument. Przyglądamy się więc dziś ramom, w jakie ma być osadzony nowy projekt.
Kierunek? Jeden dokument rozwojowy
Planowane jest połączenie planowania przestrzennego oraz polityki rozwoju. Dziś realizowane są one odpowiednio: ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Jak wskazuje Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, fakt że obie ustawy nie są ze sobą powiązane nie jest korzystne i nie pomaga w zarządzaniu krajem. W uzasadnieniu do przyjęcia ustawy czytamy, że choć “obie ustawy posługują się odrębnymi narzędziami, tworząc niepowiązane systemy realizacji, co w praktyce utrudnia zarządzanie rozwojem kraju, osłabia jego skuteczność i powoduje dodatkowe koszty związane z realizacją inwestycji“.
Wskazówki o konieczności połączenia systemu planowania przestrzennego i planowania społeczno-gospodarczego zapisano również w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Wskazano tam, że procesy rozwojowe w Polsce są prowadzone równolegle w ramach poszczególnych sektorów gospodarki, a inwestycje sektorowe, realizowane na podstawie ustaw specjalnych, które pomijają koordynację działań powodują nieoptymalne wydatkowanie pieniędzy publicznych. Brak powiązania między systemami powodować ma sprzeczności w procesie realizacji inwestycji.
Na każdym poziomie zarządzania (krajowym, wojewódzkim, funkcjonalnym, lokalnym) przygotowywany ma być jeden zintegrowany dokument strategiczny, zawierający zarówno problematykę społeczno-gospodarczą jak i przestrzenną. Ma on być aktem polityki rozwoju i stanowić podstawę dla przygotowania dokumentów wykonawczych – programów rozwoju społeczno-gospodarczego oraz aktów planowania przestrzennego.
Powiązanie strategii z dokumentami planistycznymi
Na poziomie krajowym głównym dokumentem przedstawiającym wizję rozwoju ma być Koncepcja Rozwoju Kraju. Zastąpi ona Strategię Rozwoju Kraju oraz Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. W nowym dokumencie przedstawione mają zostać ramy dla wyznaczania celów rozwojowych w perspektywie kilkunastu lat. Przygotowany miałby być razem ze środowiskami rządowymi, naukowymi, biznesowymi, samorządowcami, a także organizacjami społecznymi.
Również na poziomie wojewódzkim planowane jest większe powiązanie strategii z dokumentami planistycznymi, choć początkowo plany zagospodarowania mają zostać zachowane. Włączenie planowania przestrzennego prowadzić ma docelowo do obowiązywania jedynie jednego dokumentu strategicznego na poziomie regionalnym.
W strategii rozwoju województwa główny nacisk ma być nałożony nie na diagnozę, a na prezentację wniosków z diagnozy. Takie zmniejszenie struktury dokumentów spowoduje zmniejszenie ich objętości oraz poprawę przejrzystości. Mają być to dokumenty nieobligatoryjne przygotowywane przez samorządy województw. Usprawnić i przyspieszyć procedurę uzgadniania planu zagospodarowania przestrzennego województwa ma być tzw. “milcząca zgoda” w przypadku opiniowania lub uzgadniania planów zagospodarowania przestrzennego województw. Dodatkowo strategie rozwoju nie mają być uzgadnianie, a opiniowane przez PGW Wody Polskie.
Planowane jest wprowadzenie strategii rozwoju gminy, jako dokumentu nieobligatoryjnego oraz strategii rozwoju ponadlokalnego, w przypadku przygotowywania dokumentu jednocześnie przez kilka jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy dotyczące strategii rozwoju ponadlokalnego mają na celu umożliwienie wspólnego planowania działań rozwojowych, takich jak inwestycji infrastrukturalnych czy utrzymywania usług publicznych takich jak transport publiczny czy edukacja.
Planowanie przestrzenne na poziomie krajowym – prawdopodobny schemat w nowej ustawie | opracowanie: WW / Urbnews
Powiązanie dokumentów strategicznych z aktami planowania przestrzennego pozwolić ma w przyszłości na wprowadzenie jednego dokumentu na każdym poziomie zarządzania rozwojem.
Dokumenty strategiczne będzie można zmieniać bez konsultacji społecznych w przypadku wprowadzania zmian planów finansowych. Dodatkowo, zgodnie z przekazywanymi przez nas wcześniej informacjami, na podstawie Strategii Rozwoju Kraju oraz Strategii Rozwoju Województwa wskazywane mają być inwestycje celu publicznego, pod które rezerwowane mają być tereny:
- Decyzja Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie rezerwacji terenu dla inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym
- Decyzja Marszałka Województwa w sprawie rezerwacji terenu dla inwestycji celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim
O zapowiedziach dotyczących planowania przestrzennego na poziomie gminy pisaliśmy w artykule sprzed dwóch tygodni.
