NSA: uchwała krajobrazowa nie może dotyczyć tablic urzędowych i elementów bezpieczeństwa ruchu drogowego
Po wyroku NSA Warszawa wznawia prace nad uchwałą krajobrazową. Projekt będzie musiał zostać ponownie uzgodniony i wyłożony. Poznaliśmy również jakie zastrzeżenia NSA widzi w uchwałach krajobrazowych.
NSA: uchwała krajobrazowa nie może określić liczby tablic na nieruchomości
We wrześniu zapadło orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody mazowieckiego z 2020 roku, które dotyczyło uchwały krajobrazowej, przyjętej przez Radę m.st. Warszawy w styczniu 2020 roku. Orzeczenie ustanawia linię orzeczniczą dla wielu spornych dotąd aspektów związanych z praktyczną interpretacją zapisów tzw. ustawy krajobrazowej z 2015 roku.
Sąd odniósł się do licznych zarzutów wojewody w stosunku do merytorycznych zapisów uchwały. Komunikat miasta pozwala nam zrozumieć, jakie elementy przestrzeni mogą być określone w uchwałach krajobrazowych. W tym zakresie sąd stwierdził zasadność zarzutów wojewody m.in. w następujących sprawach:
- uchwała nie może określać liczby dopuszczonych na danej nieruchomości nośników reklamowych niebędących szyldami,
- uchwała nie może dotyczyć słupków wygradzających oraz ogrodzeń, będących elementami bezpieczeństwa ruchu drogowego,
- uchwała nie może dotyczyć tablic urzędowych.
Jednocześnie, NSA odrzucił zarzuty wojewody i podzielił stanowiska Prezydenta m.st. Warszawy m.in. w następujących zagadnieniach:
-
uchwała krajobrazowa może regulować technologię i sposób emitowania reklam cyfrowych,
-
uchwała może regulować określać gabaryty i ażurowość szyldów, nawet jeśli ogranicza to gamę materiałów, z których można je wykonać,
-
uchwała może zezwalać na tworzenie replik szyldów historycznych, nawet jeśli ogranicza to gamę materiałów, z których można je wykonać,
-
uchwała może regulować tablice informujące o finansowaniu inwestycji publicznych ze środków zewnętrznych,
-
uchwała może regulować szyldy wykonane w technice malarskiej/muralowej,
-
wójtowi gminy przysługuje termin 30 dni na zaskarżenie rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody, liczony dopiero od daty doręczenia rozstrzygnięcia, a nie od daty jego publikacji.
Ministerstwo: W Polsce 44 gminy przyjęły uchwały krajobrazowe
W tym tygodniu resort rozwój i technologii podczas obraz sejmowej komisji infrastruktury oraz samorządu terytorialnego przekazał dane o stanie pokrycia polskich gmin uchwałami krajobrazowymi. Zgodnie z zaprezentowanymi przez Michała Gila, Dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego w ministerstwie rozwoju i technologii, od wejścia w życie ustawy w 2015 roku do lutego 2021 roku tylko 44 gminy (czyli 1,8%) przyjęły uchwały krajobrazowe. Jednocześnie z badania ministerstwa wynika, że 175 gmin przystąpiło do ich tworzenia.
Na razie uchwały krajobrazowe są mało rozpowszechnionym środkiem po którym sięgają gminy
– mówił Michał Gil z ministerstwa rozwoju i technologii
Za małą liczbę przyjętych uchwał odpowiada duża liczba rozstrzygnięć nadzorczych wojewodów. Wskazywali na to posłowie uczestniczący w obradach komisji infrastruktury i samorządu terytorialnego. Tak jak było to w przypadku Warszawy czy Gdyni. Posłowie sugerowali również, że wojewodowie powinni wspierać gminy.
Z pewnością wpływ na taki wynik ma też oczekiwanie na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Przypomnijmy, Naczelny Sąd Administracyjny, po badaniu uchwały krajobrazowej przyjętej w Opolu oraz skardze jednej z firm z branży reklamowej. skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne o zgodność z konstytucją przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w sprawie tzw. uchwał krajobrazowych. Dotyczyło artykułu 37a ust. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Chodzi o przepis o usuwaniu nośników reklamowych po upływie okresu dostosowawczego, jeśli gminna uchwała krajobrazowa w tym miejscu ich zakazuje. Obejmuje to również nośniki zbudowane legalnie. Sąd oczekuje na zbadanie wątpliwości w zakresie ochrony prawnej oraz możliwości uzyskania odszkodowania tym podmiotom, które na reklamy miały wymagane prawem zgody. Trybunał Konstytucyjny zbada, czy przepisem tym nie zostało naruszone prawo własności rzeczy, czyli nakaz rozbiórki bez zapewnienia właścicielowi odszkodowania wzniesionych legalnie na podstawie pozwoleń na budowę lub zgłoszeń robót budowlanych obiektów (w postaci tablic i urządzeń reklamowych istniejących) w dniu wejścia w życie danej uchwały krajobrazowej. Jeśli Trybunał podzieli wątpliwości NSA, to samorządy z uchwalonymi przepisami o ochronie krajobrazu będą narażone na wypłatę odszkodowań firmom reklamowym i właścicielom działek. Wciąż nie znamy terminu rozprawy.
Audyty krajobrazowe opóźnione
Podczas obrad komisji poznaliśmy stan prac nad audytami krajobrazowymi. Zgodnie z art. 38 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym audyt taki sporządzany powinien być dla obszaru województwa nie rzadziej niż raz na 20 lat. Identyfikować ma krajobrazy występujące na całym obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne oraz dokonuje oceny ich wartości.
Audyty krajobrazowe miały zostać uchwalone do trzech lat od wejścia w życie ustawy, czyli do 11 września 2018 roku. Po opóźnieniach w wydawaniu rozporządzenia wykonawczego, województwa mają czas na przygotowanie audytów krajobrazowych do 15 marca 2022. Jednak już dziś wiadomo że wiele województw zdąży dopiero do 2023 roku. Urzędy Marszałkowskie występują z wnioskami o przedłużenie terminów.
Warszawa w uchwale krajobrazowej zamierza wziąć pod uwagę wyroki sądów
Wracając do stołecznej uchwały, na podstawie uchwały krajobrazowej z stycznia 2020 roku, w ciągu 2 lat od jej wejścia w życie miasto miałoby usunąć z przestrzeni publicznej większość wszechobecnych instalacji reklamowych, od lat zaburzających ład przestrzenny. Wojewoda uchylił jednak uchwałę w całości, zarzucając Warszawie zarówno niewłaściwe procedowanie dokumentu, czyli brak ponownego uzgodnienia i wyłożenia uchwały, jak i liczne przekroczenia kompetencji ustawowych (m.in. poprzez regulację reklam świetlnych, regulację liczby nośników reklamowych na nieruchomości, regulację szyldów muralowych, regulację szyldów ażurowych, regulację tablic dotyczących inwestycji publicznych).
Warszawa złożyła skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody do WSA. W grudniu ubiegłego roku sąd tej instancji wydał wyrok, który podtrzymał proceduralne zarzuty wojewody i decyzję o uchyleniu uchwały. Choć miasto odstąpiło od skargi kasacyjnej, by jak najszybciej przygotować nową uchwałę, to skarga kasacyjna nastąpiła od strony wojewody mazowieckiego. W swoim wyroku NSA podzielił stanowisko WSA, iż zmiana projektu uchwały wskutek wyłożenia wymaga ponownego uzgodnienia projektu uchwały, a następnie ponownego jego wyłożenia do publicznego wglądu.
Oznacza to podtrzymanie decyzji wojewody o uchyleniu uchwały w całości i konieczność jej ponownego uchwalenia.
Wyrok NSA w zasadzie potwierdził wcześniejszy wyrok WSA, który odwrócił dotychczasową linię orzeczniczą w tej sprawie. Czekamy jeszcze na jego pisemne uzasadnienie, a po zapoznaniu się z nim natychmiast przystępujemy do pracy. Zależy nam na jak najszybszym uporządkowania chaosu reklamowego w stolicy.
– mówi Michał Olszewski, zastępca prezydenta m.st. Warszawy.
Zgodnie z wrześniowym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, projekt po wprowadzeniu niezbędnych zmian i uwzględniający merytoryczne ustalenia sądu będzie musiał zostać ponownie uzgodniony i wyłożony. Jak będzie wyglądał ten proces zależy jednak od szczegółowego uzasadnienia wyroku. Po ponownym rozpatrzeniu uwag mieszkańców zajmą się nim stołeczni radni.
