Mistrzowskie miasta – Kurytyba

Dzisiaj mijają dwa tygodnie odkąd rozpoczęła się największa tegoroczna impreza piłkarska – Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 w Brazylii. W związku z mundialem na naszej stronie stworzymy serię artykułów dotyczących miast-gospodarzy, w której zawarte będą następujące informacje takie jak: przygotowania miast do mundialu, środki finansowe przeznaczone na ten cel, ciekawostki oraz innowacje dotyczące brazylijskich miast w ujęciu gospodarki przestrzennej. Czytelnik dowie się także z jakimi problemami zmagali się organizatorzy imprezy?

MŚ w Piłce Nożnej to poza IO największa impreza sportowa i niepowtarzalna szansa dla rozwoju kraju oraz miast będących gospodarzami. Jednakże wiążą się z tym także wysokie wymagania, terminy, a gospodarka państwa jest w bardzo dużym stopniu podporządkowana pod organizację imprezy. Według wielu ekspertów Brazylia tej szansy nie wykorzystała. Pierwszy elementem budzącym zaniepokojenie było zwiększenie standardowej liczby miast-organizatorów z 8 do 12. Trzeba podkreślić także lokalizację tych miast – odległość w linii prostej pomiędzy Manaus, a Porto Alegre to 3200 km, a przelot samolotem trwa ponad 6 godzin. Z jednej strony dobrze, że rozwijają się różne regiony Brazylii, z drugiej – czy organizacja meczów w klimacie równikowym, gdzie wilgotność sięga 90% jest dobrym pomysłem? Drugi aspekt to nienajlepsze rozplanowanie inwestycji w czasie, a także słaba współpraca władz z sektorem prywatnym, co stworzyło wiele problemów, które opiszę poniżej.

Całkowity koszt organizacji mistrzostw sięga 14 miliardów dolarów (z czego FIFA dofinansowała 2 miliardy) i jest to 2,5-krotnie więcej niż dotychczasowe rekordowe wydatki związane z mundialem w Niemczech w 2006 roku. Blisko 11 mld z tej sumy przekazane zostało na realizacje zadań związanych z rozwojem infrastruktury drogowej oraz miejskiej. Niestety nie udało się zrealizować nawet połowy planowanych dużych projektów, co również przyczyniło się do nasilenia protestów ludności, która liczyła na większy rozwój kraju. Problem dotyczył także głównych aren – założenia budowy i modernizacji stadionów przez prywatnych inwestorów okazały się nieprawdą, a miasta zmuszone były pozaciągać pożyczki, aby zdążyć przed MŚ z dostarczeniem sprawnie działających obiektów sportowych. Nie pomogły ulgi podatkowe oraz zwolnienie z podatku VAT przy inwestycjach w miastach-organizatorach. 900 milionów dolarów to kwota, jaką brazylijski Rząd przekazał na cele bezpieczeństwa publicznego. Na mundialu pracuje blisko 170 000 osób odpowiedzialnych za zapewnienie spokoju na stadionach i ulicach.

KURYTYBA

Kurytyba to miasto położone w południowej części Brazylii. Jest to znaczący ośrodek regionalny oraz stolica stanu Parana. Powierzchnia miasta wynosi 434 km2, a liczba ludności sięga 1,8 mln osób. Historycznie Kurytyba była miastem przemysłowym, w którym zawczasu podjęto działania przeciw niekontrolowanemu rozrostowi tkanki miejskiej. Dużo uwagi poświęcono transportowi oraz środowisku, dzięki czemu mieszkańcy mogą żyć w mieście oferującym przyzwoite warunki bytowe, a Kurytyba jest uznawana za jeden z przykładów miasta zrównoważonego i zwartego.

Cechą wyróżniającą Kurytybę jest sprawnie działający system Bus Rapid Transport, o którym szerzej można przeczytać pod tym adresem. Strategia rozwoju miasta zorientowana wokół transportu publicznego zainspirowała także Meksykanów – mieszkańców kraju rozwijającego się, w którym rozlewanie się miast stanowi poważny problem. Powstał film ukazujący ideę powyższej strategii w meksykańskim wydaniu – link.
Drugim charakterystycznym elementem Kurytyby jest liczba mieszkających tam Polaków. Stan Parana, to po Chicago druga największa Polonia na świecie, którą zamieszkuje ponad 70% ogółu Polaków w Brazylii tj. 1,3 mln. Jest to wartość porównywalna z liczbą polskiej ludności w Zagłębiu Ruhry.

Planowanie i rozwój miasta
Pierwszą poważniejszą wizją rozwoju Kurytyby był plan z 1943 roku francuskiego architekta – Alfredo Agache zakładający rozwój miasta częściowo oparty na zasadach miasta ogrodu Ebenezera Howarda.

Cyfry oznaczone na planie oznaczają:
1. Główna sieć kolejowa
2. Aleje obwodowe (centralne)
3. Aleje wspierające
4. Dworzec Główny (kolejowy)
5. Połączenie kolejowe pomiędzy centrum miasta, a głównym dworcem.
6. Parki zlokalizowane na peryferiach miasta
7. Zielony pierścień
Miasto planowano dla maksymalnie 900 000 mieszkańców, a wysokość zabudowy miała się wahać pomiędzy 6 a 8 kondygnacjami. Następnie nastała era architekta Jaime’go Lerner’a, która trwa do teraz. Żywa legenda uważa, że dobre miasto musi spełnić 3 warunki: mobilność, równowagę oraz identyfikację mieszkańców z miastem. O tym, jak tworzona była Kurytyba krok po kroku oraz o problemach miasta opowiada sam twórca w poniższym filmie:

Mundial
Kurytyba wskutek prężnie działającego transportu publicznego oraz odpowiedniego planowania nie miała tyle problemów z infrastrukturą drogową, co inne brazylijskie miasta. Nie znaczy to jednak, iż stolica Parany uniknęła kłopotów. Dwie główne inwestycje Kurytyby związane z organizacją mundialu to:

• Przebudowa terminalu portu lotniczego im. Afonso Peny
• Przebudowa stadionu piłkarskiego

Port lotniczy im. Afonso Peny położony jest 18 km na południowy wschód od Kurytyby. W roku 2005 port był w stanie obsłużyć około 3,3 mln pasażerów, zaś do MŚ wartość ta musiała zostać podwojona. Inwestycję udało się ukończyć, jednakże została jej przypięta niechlubna łatka inwestycji, która najbardziej przekroczyła prognozowane koszty. “Prace oceniane wstępnie na 41,3 mln brazylijskich reali, co odpowiada 12,8 mln euro, pochłonęły ostatecznie kwotę o 166,7 proc. większą” – wyczytamy w Pulsie Biznesu.

Arena da Baixada – arena zmagań piłkarskich w 2001 roku mogła pomieścić 31 tys. osób. Wymóg FIFA dotyczący pojemności mundialowych stadionów zmusił władze miasta do przebudowy obiektu. Prace modernizacyjne trwające od 2012 roku wzbudziły wiele kontrowersji. W październiku 2013 roku wskutek nieprzestrzegania zasad BHP roboty zostały zawieszone, co mogło być tragiczne w skutkach. 22 stycznia 2014 r. sekretarz generalny FIFA Jerome Valcke zagroził Kurytybie wyrzuceniem z grupy organizatorów ze względu na słaby progres prac. Przygotowanie stadionu na MŚ to był istny wyścig z czasem – pod koniec kwietnia brakowało jeszcze 27 000 siedzeń na stadionie, zrezygnowano także z pomysłu rozsuwanego dachu. Ostatecznie Kurytyba utrzymała prawo do organizacji mundialu. Pojemność stadionu zwiększyła się o 9 tysięcy, a koszt modernizacji wyniósł 70 mln euro.

Efekt prac, walory kulturowe oraz przyrodnicze Kurytyby można obejrzeć w oficjalnym spocie reklamującym miasto:

źródła: thisbigcity, fifa.com, weltfussball.com, news.yahoo.com, boiseplanning.wordpress.com,