Lepiej uchylić ważność planu niż płacić za drogi
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że Zabrze miało prawo unieważnić swój własny miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Sprawa dotyczy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centrum Zabrza – obszar “C”, uchwalonego przez Radę Miejską w kwietniu 2004 roku. Plan ten został w listopadzie 2013 roku zaskarżony przez Wojewodę Śląskiego do sądu administracyjnego. Jego zdaniem zabrzański samorząd między innymi poszerzył zakres swoich kompetencji co do ustalenia przeznaczenia i sposobu zagospodarowania nieruchomości czy dopuścił się nieprawidłowości związanych z opłatami z tytułu wzrostu wartości nieruchomości. Wojewoda wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały w całości.
Dodatkowym elementem jest spór o nieruchomości, które w planie przeznaczone miały być pod drogi. Realizacja zapisów planu przez samorząd mogła oznaczać konieczność wydania dziesiątek milionów złotych. Jedna ze spółek domaga się aby gmina Zabrze wykupiła od niej należące do niej nieruchomości położone na terenie objętym tym planem.
Miasto rezygnuje z planu
Zabrze nie chciało ponieść kosztów wysokości kilkudziesięciu milionów złotych za nieruchomości, które w planie przeznaczono pod komunikację drogową. W związku z tym w grudniu 2013 roku Rada Miasta stwierdziła w całości nieważność uchwały w sprawie zaskarżonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centrum Zabrza – obszar “C”. Jako podstawę prawną podjęcia uchwały wskazano zapisy ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym oraz prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z tą decyzją nie zgodził się Wojewoda Śląski, według którego do stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy uprawniony jest organ nadzoru oraz sąd administracyjny.
Rada gminy może stwierdzić nieważność własnej uchwały w przedmiocie planu
Zabrze zaskarżyło decyzję wojewody do sądu administracyjnego. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach rację miał Wojewoda Śląski. Inaczej stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 18 listopada 2014 (II OSK 2377/14). Według NSA rada gminy może uwzględnić skargę do sądu administracyjnego na własną uchwałę w przedmiocie planu zagospodarowania przestrzennego i stwierdzić jej nieważność. Warto jednak dodać, że jeden z sędziów zgłosił w tym zakresie zdanie odrębne.
Nie godząc się z wyrokiem NSA o stwierdzeniu nieważności planu, skargi do sądu administracyjnego wniosły dwa podmioty prywatne. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 15 czerwca 2015 r. uwzględnił skargi, stwierdzając nieważność uchwały Rady Miasta Zabrze z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie stwierdzenia nieważności Uchwały Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 27 kwietnia 2004 r.
Zabrze postanowiło wnieść skargę kasacyjną. Najwyższy Sąd Administracyjny przyznał rację miastu, uchylił w całości wspomniany wyżej wyrok NSA i odrzucił skargi spółek. Według NSA spółki nadal mają prawo zagospodarowania swoich nieruchomości, które dodatkowo nie jest ograniczone planem zagospodarowania przestrzennego. Dlatego też zaskarżona uchwała nie naruszyła tym samym interesów prawnych skarżących.