Jednostka mieszkaniowa Le Corbusiera – Unité d’Habitation
Opisywany przez nas tydzień temu obiekt – Alt Erlaa, czyli wielofunkcyjne osiedle to przykład doskonale działającej superjednoski, która skupia w sobie wszystkie funkcje potrzebne mieszkańcom do życia. Czy był to pierwszy tego typu budynek na świecie? Nie – pierwowzorem takiego rozwiązania był typ budynku według projektu Le Corbusiera, nazwany Unité d’Habitation, co w tłumaczeniu oznacza „Jednostka Mieszkaniowa”
Idea projektu była prosta. Zgodnie z własnymi przekonaniami, „Papież modernizmu” chciał stworzyć budynek, który zapewni mieszkańcom wszelkie usługi, jakie potrzebują. Tak więc, budynek oprócz mieszkań, zawierał także sklepy, miejsca do uprawiania sportu, pomieszczenia medyczne, ośrodki edukacyjne (takie jak przedszkole na dachu), hotel oraz basen. Idea zakładała także wykorzystanie powierzchni dachu jako przestrzeni publicznej – znajdowały się tam ekrany do projekcji filmów, baseny, a także rzeźby.
W czym „jednostka mieszkaniowa” miała być lepsza od innych zabudowań? Integracja wielu funkcji w obrębie jednego budynku miała spełniać 3 cele. Po pierwsze, budowa oraz uzbrojenie techniczne jednej, ale większej jednostki była zdecydowanie tańsza. Po drugie – zwiększona intensywność pozwalała na zachowanie większej przestrzeni terenów zielonych, które umożliwiały zamieszkanie w zielonej okolicy. Dodatkowo, aby budynek nie ograniczał przestrzeni – konstrukcja opiera się na 12 słupach, pod którymi można swobodnie przechodzić. Trzecim argumentem jest oszczędność czasu – wszystko jest pod ręką, a ludzie mogą poświęcać czas na ważniejsze rzeczy – chociażby na rozwój własnych pasji.
Najbardziej znaną (i chyba jedyną zachowaną do tej pory) jednostką jest Cite Radieuse – pierwszy wybudowany według tego stylu budynek, znajdujący się w Marsylii. Powstała po II WŚ budowla miał być solucją na deficyty mieszkaniowe mieszkań w powojennej europie. Powstały projekt zapewniał spełnienie wszystkich 5 zasad nowoczesnej architektury, które były stworzone właśnie przez autora tego budynku. Co ciekawe, każde mieszkanie zajmuje dwa poziomy. Oryginalne jest także rozmieszczenie korytarzy – korytarze znajdują się co 3 piętro. Wymiary mieszkań zostały opracowane dzięki własnemu sposobowi mierzenia przestrzeni autorstwa Le Corbusiera zwanego Modulor opartego na wymiarach człowieka, złotym podziale i ciągu Fibonacciego.
Budynek ma typową dla modernizmu prostą, betonową bryłę. Wykończenie co prawda nie jest zgodne z zamierzeniami autora – zaplanowany przez Le Corbusiera metalowy szkielet okazał się zbyt drogi w realizacji. Materiał zastosowany w Cité Radieuse czyli surowy beton (béton brut) wywarł wpływ na kierunek architektoniczny o nazwie brutalizm.
Podobne realizacje powstawały na terenie całej europy – przeważnie na terenie Francji, ale także w Niemczech oraz Wielkiej Brytanii. Co ciekawe, jedną z nich jest Superjednostka, znajdująca się do dziś w Katowicach (którą to opiszemy niebawem).
Niewątpliwie, koncepcja osiedla upakowanego w ramach jednego budynku jest ciekawa i niewątpliwie poprawia jakość przestrzeni – jej punktowe wykorzystanie i szerokie otwarcie okolicznych terenów powoduje, że do dnia dzisiejszego Marsylska budowla jest miejscem zamieszkania klas średnich i wyższych. Szkoda tylko, że projekt nie spotkał się z szerszym zainteresowaniem, a jego kopie nie do końca powielają zaproponowane przez Corbusiera standardy – dotyczące chociażby przestrzeni mieszkań.