Czym jest Rok Jana Gehla w Lublinie?
Rok Jana Gehla został ogłoszony przez Radę Kultury Przestrzeni przy Prezydencie Miasta Lublin w styczniu 2014 roku jako kampania społeczna zachęcająca do popularyzacji idei „miasta dla ludzi” oraz „projektowania zorientowanego na człowieka”, których globalnym orędownikiem jest prof. Jan Gehl, światowej sławy duński urbanista, który odmienił oblicze Kopenhagi i obecnie pomaga projektować przestrzeń w ponad 250 miastach z 50 krajów. W skład grupy inicjatywnej weszli: Hubert Mącik (Miejski Konserwator Zabytków), Michał Przepiórka (Oficer Rowerowy), Jan Kamiński (przewodniczący Rady Kultury Przestrzeni) i Marcin Skrzypek (Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, założyciel Forum Kultury Przestrzeni).
Kampania ma charakter akcji solidarnościowej, podczas której każdy może wyrazić swoje poparcie dla danych wartości poprzez ekspozycję jakiegoś znaku: wstążki, flagi, znaczka itp. W Roku Jana Gehla do tego celu używana jest tablica i nalepka. Efekty można zobaczyć na blogu www.rokjanagehla.ulublin.eu, gdzie udokumentowano ponad 50 różnych wydarzeń związanych z Rokiem – od prezentacji i prelekcji prezentujących idee Gehla, przez warsztaty i akcje uliczne oraz inicjatywy społeczne po artykuły prasowe.
Najważniejsze rezultaty Roku Jana Gehla to:
- wizyta Jana Gehla w Lublinie z wykładem, warsztatami dla urzędników, spotkaniem nieformalnym dla aktywistów, rozmowami z prezydentem itd. w dniach 22-24 października
- utworzenia społecznej inicjatyw Pieszy Lublin działającej na rzecz poprawy warunków dla pieszych
- zdobycie przez fundację tu obok środków z Fundacji Batorego (fundusze EOG) na półtoraroczny projekt „Miasto dla ludzi. Lubelskie standardy infrastruktury pieszej”, który będzie otwarty przez Jana Gehla
Tym samym Rok Jana Gehla przyniósł wymierne rezultaty i konkretne „produkty”, które będą rozwijane co najmniej do 2016 roku, przedłużając efekty i oddziaływanie akcji w skali kilku lat i z realną nadzieją na trwałą zmianę mentalności mieszkańców i sposobu projektowania Lublina.
Od stycznia do początku października 2014 w akcję włączyło się ponad 20 różnych inicjatyw lub podmiotów takich jak:
- Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” – inicjacja Roku Jana Gehla
- Prezydent Miasta Lublin i Urząd Miasta Lublin – zaproszenie Jana Gehla do Lublina i organizacja jego wizyty
- Społeczne konsultacje projektu przebudowy al. Racławickich (Rada Dzielnicy Wieniawa)
- Uniwersytet Przyrodniczy – wystawa projektów inspirowanych ideami Jana Gehla
- Uniwersytety Marii Curie-Skłodowskiej – debaty studenckie i włączenie wykładu Jana Gehla do obchodów 70-lecia uczelni
- Towarzystwo dla Natury i Człowieka – projekcja filmu „Ludzka skala” o działaniach Jana Gehla w ACK UMCS „Chatka Żaka” i Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu
- „Działania efemeryczne” – studenckie instalacje na placach miejskich (Architektura Krajobrazu KUL)
- „Lub design!” – warsztaty designu dla mieszkańców (Warsztaty Kultury)
- „Mała Akademia Dizajnu” – zajęcia edukacji przestrzennej dla mieszkańców (Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych)
- Koalicja projektów Budżetu Obywatelskiego „Lublin dla ludzi” (mieszkańcy Bronowic, Wieniawy, właściciele psów i piesi)
- Pieszy Lublin (społeczna inicjatywa na rzecz poprawy warunków dla pieszych)
- Porozumienie Rowerowe (społeczna inicjatywa na rzecz rozwoju infrastruktury rowerowej)
- „Zoom na Rady Seniorów” – warsztaty projektowania przestrzeni dla seniorów
Jan Gehl jest profesorem urbanistyki na wydziale architektury Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk w Kopenhadze oraz założycielem firmy „Gehl Architects – Urban Quality Consultants”, która pomaga projektować przestrzeń publiczną w ponad 250 miastach 50 krajów wszystkich zamieszkałych kontynentów, w tym tak znanych jak Nowy Jork, Melbourne, Meksyk, Stambuł, Moskwa, Sao Paulo, Bombaj itp. Ostatnio Gehl Architects otworzyli swoje biura w Nowym Jorku i San Francisco.
Działalność Gehla jako badacza, twórcy i popularyzatora „przestrzeni dla ludzi” rozpoczęła się w Kopenhadze, którą przez 40 lat zmienił z typowego miasta zatłoczonego samochodami w miasto słynne z przyjazności dla pieszych i rowerzystów. W swoich projektach Gehl stosuje zdobycze najnowszej techniki, nie tracąc z oczu głównego celu jakim jest wspieranie i rozwój codziennego życia przestrzeni publicznych.
Jan Gehl urodził się w 1936 roku. W 1960 roku uzyskał dyplom architekta w Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk Pięknych i rozpoczął pracę jako architekt. W 1966 uzyskał grant z Akademii na pierwsze badania życia w przestrzeniach publicznych, które podsumował książką „Życie między budynkami” (1971, polskie wydanie Kraków 2013). Od 1971 roku kontynuował karierę naukową na swojej uczelni, gdzie w 1998 roku założył i objął kierownictwo Centrum Badań Przestrzeni Publicznych.
W jednym z wywiadów Gehl wspomina: „Jako młody architekt pracujący na przedmieściach wiele dyskutowałem z żoną psycholożką, dlaczego architekci, architekci krajobrazu i planiści nie dbają o to, jak ich dzieła są odbierane przez ludzi. W ten sposób wspólnie z żoną zaczęliśmy zgłębiać pogranicza socjologii, psychologii, architektury i planowania uranistycznego”.
W kolejnych książkach pt. „Public Space – Public Life” (1996) i „New Urban Spaces” (2001) przetłumaczonych na kilkanaście języków Gehl przedstawiał swoje wnioski z intensywnych badań społecznego użytkowania miast, doświadczania miasta przez ludzi oraz ich opinii o przestrzeniach publicznych. Książki te przedstawiają metody ewaluacji jakości miast dla życia mieszkańców oraz rekomendacje nt. technik projektowych zwiększających aktywność mieszkańców w przestrzeniach publicznych na podstawie sposobów ich użytkowania i wrażeń zmysłowych człowieka.
Wydana w 2014 roku w Polsce książka „Miasta dla ludzi” to pełny kolorowych ilustracji podręcznik pomagający zrozumieć każdemu mieszkańcowi swoje otoczenie i swoje doświadczenia dotyczące przestrzeni. Dzięki temu możemy być bardziej kompetentnymi obywatelami, lepiej rozumieć potrzeby innych użytkowników wspólnej przestrzeni (co oznacza, że inni będą lepiej rozumieć nas), a także łatwiej opisywać, czego chcemy od naszego otoczenia i ludzi, którzy je dla nas tworzą.
Wraz z rosnącą popularnością swoich idei Gehl rozwinął intensywną działalność wykładowcy na uczelniach i konferencjach na globalną skalę. W 1992 roku otrzymał tytuł Honoris Causa Uniwersytetu Heriot-Watt w Edynburgu. W 1993 został nagrodzony Sir Patrick Abercrombie Prize przez Międzynarodową Unię Architektów za wkład w planowanie miast. W 1998 amerykańskie stowarzyszenie Environmental Design Research Association uhonorowało go nagrodą Places Research Award. Gehl jest członkiem redakcji 3 międzynarodowych czasopism: „Journal of Architectural and Planning Research”, „Urban Design International” i „Town Planning & Architecture”.
Gehl radzi, by planowanie przestrzeni dla ludzi rozpocząć od określenia, jakie ludzkie aktywności chcemy mieć w danym miejscu, następnie zaprojektowanie dla nich przestrzeni publicznych i na końcu dopiero budynków. Podkreśla przy tym, że wszelkie przekształcenia w istniejącym już otoczeniu muszą być stopniowe, aby ich rezultaty były zrównoważone i długotrwałe oraz by dać ludziom czas na zaadaptowanie się do zmian fizycznych ich przestrzeni poprzez zmiany stylu życia i wypróbowywanie nowych możliwości miasta. Co ciekawe, Gehl przypomina, że intensywne życie miasta nie musi ograniczać się do miesięcy ciepłych, lecz może i powinno trwać także w zimie, co jest szczególnie ważne w krajach Europy Północnej. Zimowa pogoda i aura wymaga po prostu zapewnienia mieszkańcom nieco innych możliwości takich jak lodowiska, kioski z ciepłymi napojami i daniami, co już stosuje się w wielu krajach. Dodatkowe efekty można osiągnąć stosując specjalne techniki oświetlenie i ogrzewania umożliwiając organizację wielu wydarzeń publicznych. “Tylko architektura biorąca pod uwagę ludzką skalę oraz interakcje z człowiekiem jest udaną architekturą”.
“Współczesne zmiany społeczne i towarzyszący im niesamowity rozkwit zapotrzebowania na rekreację w mieście podpowiadają nam, że wysokiej jakości przestrzenie publiczne, z ich różnorodnością funkcji, wielością ludzi, pięknymi widokami i świeżym powietrzem – to coś, na co jest obecnie wielkie społeczne zapotrzebowanie”.
“W naszych czasach, w których wszystko staje się coraz bardziej sprywatyzowane – domy, auta, komputery, biura, sklepy – społeczny i publiczny element naszego życia wydaje się zanikać. Dlatego coraz ważniejszym staje się, aby nasze miasta były gościnne i sprzyjające spotykaniu naszych bliźnich twarzą w twarz i doświadczania obecności innych ludzi bezpośrednio poprzez nasze zmysły. Publiczne życie w dobrych przestrzeniach publicznych jest ważne dla życia demokratycznego i w ogóle osiągnięcia pełni życia” – Jan Gehl.
źródło: mat. prasowe UM Lublin
