AKTUALNOŚCI

Czy zostanie wprowadzone ograniczenie dostępu do informacji publicznej?

Polacy coraz chętniej korzystają z prawa do dostępu do informacji publicznej. Uzyskanie takiej informacji jest bezpłatne, a urząd jest zobligowany do odpowiedzi. W ostatnich dniach Związek Powiatów Polskich zaproponował ograniczenie dostępu obywateli do informacji publicznej. Dlaczego?

Każdy obywatel może uzyskać informacje od władz każdego szczebla oraz instytucji publicznych. Jest to bezpłatne, z wyjątkiem sytuacji gdy z udostępnieniem informacji publicznej wiążą się dodatkowe koszty. Informacja, która może być niezwłocznie udostępniona, może być przedstawiona w formie pisemnej lub ustnej bez pisemnego wniosku. W innych przypadkach należy złożyć wniosek. Urząd, zgodny z zakresem zadań i czynności których informacja dotyczy, musi udzielić odpowiedzi bez zbędnej zwłoki i nie dłużej niż 14 dni od dnia złożenia wniosku, a w uzasadnionych przypadkach – nie dłużej niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Gdy informacja nie może być udostępniona w sposób określony we wniosku, wnioskodawca zostaje powiadomiony na piśmie o przyczynach braku możliwości jej udostępnienia.

Liczba wniosków składanych w polskich miastach stale rośnie. W Warszawie w ciągu trzech ostatnich lat ich liczba zwiększyła się prawie dwukrotnie, w Łodzi trzykrotnie, natomiast we Wrocławiu prawie pięciokrotnie. Zauważyć należy, że ten trend dotyczy też mniejszych miast. Po statystykach z całego kraju widać, że świadomość oraz zaangażowanie mieszkańców stale zwiększają się. Z drugiej strony należy zauważyć, że liczba wniosków w 1,7 milionowej Warszawie wynosi jedynie około 4600 (dane na rok 2013). W przypadku 715-tysięcznej Łodzi jest to liczba jedynie 615 wniosków. W podobnej wielkości mieście – Krakowie – wniosków było w zeszłym roku około 1500. Z informacji krakowskiego magistratu wynika, że najwięcej wniosków wpłynęło do Wydziału Architektury oraz Biura Planowania Przestrzennego.

Udzielanie informacji publicznej stanowi dodatkową pracę dla samorządów. W związku z tym Związek Powiatów Polskich podczas obrad 24 lutego omawiał inicjatywę nowelizację przepisów dotyczących informacji publicznej. Zmiany te mają ułatwić pracę urzędnikom,  ograniczyć prawo obywateli do składania wniosków i zapobiec zalewowi próśb o udostępnienie informacji publicznej. Władze lokalne domagają się między innymi doprecyzowania pojęcia informacji publicznej czy wprowadzenia opłat. Propozycje te zostały przedstawione sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, jednak z relacji prasowych wynika, iż posłowie nie przyjęli ich z entuzjazmem.

Pomysł ograniczenia dostępu do informacji publicznej jest kontrowersyjny. Pamiętać należy, że dostęp do informacji publicznej jest jedną z form kontroli władzy przez społeczeństwo w systemie demokratycznym. Czy duża ilość wniosków jest wystarczającym powodem aby tego dokonać?