AKTUALNOŚCI

Widok na zabytek również może być chroniony w planie miejscowym

Plany miejscowe mogą uwzględniać sformułowania i uwarunkowania chroniące zarówno zabytek z ewidencji, jak i widok na niego. W 2018 potwierdził to Najwyższy Sąd Administracyjny.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z kwietnia 2018 roku (II OSK 2382/17) wskazał, że ujęcie budynku w gminnej ewidencji zabytków uzasadnia wprowadzenie w planie zagospodarowania przestrzennego ochrony widoku na ten zabytek, nawet poprzez takie uregulowanie w planie warunków zabudowy otaczających budynek działek, które de facto pozbawi możliwości jakiejkolwiek zabudowy działek.

Wycinek MPZP dla Rakowca z 2009 roku

Wycinek MPZP dla Rakowca z 2009 roku

Plan dotyczy warszawskiego Rakowca i przyjęty został w dniu 18 czerwca 2009 roku. Blisko pięć lat po uchwaleniu planu, właściciele działek, zlokalizowanych w rejonie stacji kolejowej Warszawa Żwirki i Wigury, wnieśli o stwierdzenie nieważności uchwały. Na terenie tym znajduje się dworek z lat 30. XX wieku, wpisany do gminnej ewidencji zabytków.

Działki zakwalifikowano jako tereny usług handlu i biur lub tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, ustalając maksymalną intensywność zabudowy na 0,2, maksymalną powierzchnię zabudowy na 10%, maksymalną wysokość zabudowy do 10 m, a minimalną powierzchnię biologicznie czynną działek na 60%.  Ich zdaniem zapisy ustalone zostały w sposób nadmiernie ograniczający własność skarżących, pozbawiający de facto możliwości jakiejkolwiek zabudowy działek. Szczególnie, że działki sąsiednie zabudowane są intensywniej – zgodnie z planem dozwolona jest intensywność zabudowy aż kilkanaście razy większa.

Wycinek z mapy ukośnej Warszawy / fot. ukosne.um.warszawa.pl / autor: MGGP Aero

Wycinek z mapy ukośnej Warszawy / fot. ukosne.um.warszawa.pl / autor: MGGP Aero

Kryteria ważne dla ochrony dziedzictwa mogą uzasadniać ograniczenia w zagospodarowaniu terenu

Rada Warszawy odpowiedziała na skargę wnioskiem o jej oddalenie, wskazując że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określa sposób wykonywania prawa własności, a dodatkowo na działce znajduje się budynek wpisany do gminnej ewidencji zabytków.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w 2014 oraz później Najwyższy Sąd Administracyjny zgodziły się z samorządem – informując, że w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnić należy wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. W tym znajdują się także zabytki nieruchome z gminnej ewidencji zabytków. Sąd stwierdził także, że nie może budzić zastrzeżeń dopuszczenie ochrony przez samorząd zabytku lub zespołu zabytków, polegające na zapewnieniu na niego widoku. Szczególnie, gdy otoczenie obiektu było wcześniej jednym założeniem urbanistycznym (dworek + ogród). Dotyczy to również ograniczenia w określonym miejscu intensywności planowanej zabudowy.

Jak czytamy w postanowieniu NSA, wprowadzenie ograniczeń zabudowy “jest formą ochrony terenu przed zagrożeniem będącym następstwem agresywnych inwestycji realizowanych w najbliższym sąsiedztwie.”. Sąd wskazał na wydzielony wcześniej fragment założenia od strony ulicy Jakubowskiej.

Choć właściciele sugerowali złamanie przepisu art. 64 ust. 3 Konstytucji RP, to sądy nie doszukały się tu naruszenia podstawowych uprawnień właścicielskich, składających się na treść prawa własności. W sposób określony w planie umożliwiono: “korzystanie z nieruchomości, pobieranie pożytków, bezpośrednie lub pośrednio eksploatowanie obiektu, jak również zabudowę w sposób określony w planie.”

Źródło: Orzeczenie NSA - II OSK 2382/17