Miasta powinny być dopasowane do mieszkańców. To w końcu dla nich, jako głównych użytkowników. Niezwykle istotnym aspektem gospodarki przestrzennej i architektury jest jej społeczny wymiar. Projekty, oprócz aspektów teoretycznych, powinny więc spełniać wymagania użytkowników danej przestrzeni – oczywiście, w granicach rozsądku. Oczywiście, nie każde życzenie co do przeznaczenia inwestycji jesteśmy w stanie spełnić – ale możemy postarać się, aby dany projekt uwzględniał propozycje społeczności jak w największej części.

Gdzie udział społeczeństwa w projektowaniu jest istotny?

Oczywiście, plany miejscowe podlegają konsultacjom społecznym – zarówno przed projektem zbierane są wnioski, które powinny być uwzględnione w projekcie, a także po wyłożeniu i przed zaakceptowaniu planu zbierane są opinie społeczne oraz wnioski – proponowane zmiany w planie. Co więcej, przy negatywnej decyzji odnośnie wniosku, projektant ma obowiązek wyjaśnić przyczynę takiego postępowania – metoda wolnej amerykanki nie ma tu zastosowania. Oczywiście, wnioski składane przez społeczeństwo muszą być rzeczowe oraz odpowiednio uzasadnione.

Tu pojawia się pytanie: jak powinno przeprowadzać się konsultacje społeczne, tak, aby dać ludziom możliwość faktycznego uczestnictwa w kreowaniu otaczającej ich przestrzeni? Bardzo ciekawym formatem realizacji konsultacji społecznych są Warsztaty Charrette, które stają się ostatnio coraz bardziej popularne w naszym kraju.

Czym są Warsztaty Charrette?

Jest to metoda polegająca na angażowaniu osób zainteresowanych rozwojem danego terenu w jego projektowanie. Proces ten polega na angażowaniu danych osób w intensywne, kilkudniowe sesje, w których udział biorą zarówno przedstawiciele urzędu miejskiego, urbaniści, deweloperzy, ale także mieszkańcy i inni zainteresowani danym obszarem. Wynikiem tych sesji jest opracowanie spójnej, wypracowanej drogą konsultacji, negocjacji oraz wzajemnych uzgodnień koncepcji zagospodarowania danego terenu. Dzięki takiej formie, uczestnicy uzyskują poczucie realnego wkładu w ostateczny wygląd danego obszaru. Można pokusić się o stwierdzenie, że pokazują “cząstkę siebie”.

Taka forma partycypacji społeczeństwa w kreowaniu przestrzeni jest szczególnie często spotykany w USA, skąd pochodzi taki model zajęć. W kraju tym przeprowadza się warsztaty celem ustaleń dotyczących nie tylko planowania nowych osiedli, ale także w zagadnieniach rewitalizacji, odnowy przestrzeni publicznych, czy też rewitalizacji centrów miejskich. Obecnie, metoda ta staje się coraz powszechniejsza w Europie – także w Polsce.

Metodę taką zastosowało biuro Mycielski Architecture & Urbanism przy wykonywaniu projektu rewitalizacji obszaru Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornej. Zorganizowane zostały 4 dniowe warsztaty, które zaowocowały wypracowaniem spójnej wizji mającej przywrócić tej okolicy dawną świetność.

Warsztaty są idealnym sposobem na zaangażowanie społeczności lokalnej do procesu projektowania. Dzięki temu, przestrzeń nie tylko staje się dopasowana do użytkowników i spełnia ich wymagania – ale także staje się ich miejscem, z którym się identyfikują. Uzyskują poczucie, że to jest przestrzeń tworzona dla nich i przez nich – a w takich miejscach chce się mieszkać.