AKTUALNOŚCI

Warszawa: Planowane wpisy do rejestru zabytków

Plac Narutowicza oraz pawilon Emilia – te obiekty mogą niedługo znaleźć się w rejestrze zabytków.

Warszawa zabytki

Opóźnienie przebudowy placu

Dla Placu Narutowicza oznacza to zachowanie pętli oraz istniejącego układu komunikacyjnego. Zmiany w jego obszarze planowane są od długiego czasu. Pięć lat temu odbyły się pierwsze konsultacje przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Socjologiczne, a następnie ogłoszono konkurs na najciekawszą koncepcję. Decyzja o całkowitej likwidacji pętli, nieużywanej w codziennym ruchu liniowym, zapadła w ostatnich tygodniach w urzędzie miasta Warszawy. Jezdnia ul. Grójeckiej miałaby zostać wyprostowana, a po wschodniej stronie placu powstałaby przestrzeń wolna od ruchu z zielenią i kawiarnianymi pawilonami. Propozycję taką popierała część mieszkańców i władze dzielnicy. Zachowania pętli tramwajowej domagały się grupy miłośników transportu miejskiego oraz część mieszkańców. Do dyskusji włączyła się nowa wojewódzka konserwator zabytków, Barbara Jezierska. Zapowiedziała wpis do rejestru zabytków, którego skutkiem będzie rezygnacja z planów miasta i wydłużenie oczekiwania na jakiekolwiek zmiany. Wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie wpisania do rejestru zabytków województwa mazowieckiego układu urbanistycznego placu Gabriela Narutowicza w Warszawie (dzielnica Ochota) nastąpiło 7 marca 2016 r.

Modernistyczna Emilia

Już kilka dni po objęciu stanowiska konserwator ogłosiła rozpoczęcie procedury wpisu do rejestru zabytków budynku “Emilii”. W 2015 wniosek o wpis złożyło stowarzyszenie Miasto Jest Nasze. Wpis dawnego pawilonu handlowego przy ulicy Emilii Plater może powstrzymać budowę nowego wieżowca. Sama konserwator podczas debaty w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, zlokalizowanym obecnie w pawilonie, przypomniała że procedura nie oznacza jeszcze wpisu do rejestru.

fot. Pawilon Emilia widziany z Pałacu Kultury i Nauki | fot. Adrian Grycuk | lic. CC-BY-SA-3.0-PL

fot. Pawilon Emilia widziany z Pałacu Kultury i Nauki | fot. Adrian Grycuk | lic. CC-BY-SA-3.0-PL

W maju ubiegłego roku deweloper otrzymał zgodę na rozbiórkę pawilonu oraz warunki zabudowy dla nowego obiektu w jego miejscu. Jedną z koncepcji która pojawiła się podczas prac było przeniesienie pawilonu do sąsiedniego Parku Świętokrzyskiego, na co zgodził się inwestor.

Służewiecki Garaż

Zabytki pojawić się mogą również na mokotowskim Służewcu, który w ostatnich dziesięcioleciach przeszedł ogromne zmiany. W latach 50. pasło się tu bydło, później szybko powstały fabryki, które przetrwały ledwie 30 lat. Obecnie pośród biurowego zagłębia próżno szukać dobrze zachowanych poprzemysłowych zabudowań. Jednym z niewielu wyjątków jest garaż Zajezdni Służby Zdrowia, przyćmiony przez postmodernistyczną Wieżę Babel należącą do TVP.

Budynek przy Woronicza 19 został zaprojektowany przez M. Dałka, J. Czajkowskiego i W. Żochowskiego, był pierwszym wielokondygnacyjnym parkingiem w Warszawie. Czterokondygnacyjny parking utrzymany jest w duchu modernistycznym, a najbardziej charakterystycznymi elementami budynku są dwie spiralne rampy. Do dziś obiekt pełni swoją pierwotną funkcję stacji karetek pogotowia ratunkowego, wraz ze stacją diagnostyczną i myjnią. Zajezdnia znalazła się na liście dziedzictwa kultury współczesnej sporządzonej w 2003 roku przez członków SARP o. Warszawa

Na liście powojennych budynków, które mają uzyskać status zabytku znalazły się również zabudowania Fabryki Dźwigów ZREMB, położone przy ul. Postępu 12, które od kilku lat są sukcesywnie wyburzane. Na okolicznych terenach powstają co raz to nowe biurowce i (na szczęście) budynki mieszkalne.

Kamienica pośród wieżowców

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisała do rejestru zabytków zespół budynków tj. kamienicę wraz z oficynami, położony w Warszawie przy ul. Ciepłej 3 wraz z terenem posesji i kapliczką. Kamienica przy ulicy Ciepłej to trzykondygnacyjny budynek powstały w 1881 r. Początkowo składał się z budynku frontowego i oficyny. Niespełna 30 lat później został rozbudowany o nowe oficyny. Kamienica pomimo położenia wewnątrz historycznych granic getta przetrwała II wojnę światową i dziś jest to jeden z dwóch pozostałych przedwojennych budynków na ulicy Ciepłej. W opisywanej kamienicy na świat przyszedł ks. Ignacy Skorupka, o czym świadczy tablica upamiętniająca zaprojektowana przez Andrzeja Gawlikowskiego, która przedstawia kształtem bieg Wisły w rejonie Warszawy.

Wpisanie kamienicy do rejestru zabytków było długą i ciężką przeprawą. Stowarzyszenie Obrońców Zabytków Warszawy toczyło kilkuletnią walkę o wpisanie kamienice do rejestru. W połowie 2013 r. został wystosowany pierwszy wniosek do Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który został rozpatrzony negatywnie. Następnie złożono zażalenie do generalnego konserwatora, co poskutkowało nakazem ponownego rozpatrzenia wniosku.

Protestowali również mieszkańcy, którym groziła eksmisja z budynku. Władze argumentowały decyzję stanem technicznym budynku, podczas gdy zgodnie z wypowiedziami lokatorów w 2006 roku przeprowadzony został remont kamienicy. Ze względu na atrakcyjną lokalizację budynku padały podejrzenia o zachowanie tego terenu pod działalność deweloperską.

Finalnie walkę o wpisanie kamienicy do rejestru zabytków udało się wygrać i od 2016 roku została ona objęta ochroną.


MDM od poprzedniego konserwatora

Jeszcze przed dymisją, 19 lutego 2016 r., poprzedni mazowiecki konserwator dokonał ponownego wpisu do rejestru zabytków obszaru Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Wszczęcie postępowania nad wpisaniem MDM-u do rejestru nastąpiło pod koniec października 2014. Granice terenu objętego wpisem ustanowiono pomiędzy ulicami: Wilczą, Lwowską i Polną, aż do placu Unii Lubelskiej, następnie częściowo Marszałkowską, Litewską i al. Armii Ludowej w kierunku placu Na Rozdrożu. Dalsza granica biegła ulicą Koszykową, aleją Róż, częściowo alejami Ujazdowskimi i ul. Chopina i kończy się na ulicach Pięknej i Kruczej. MDM w rejestrze zabytków znajdowała się od 27 kwietnia ubiegłego roku, jednak decyzję uchylił jesienią ówczesny minister kultury.

Na ochronę poczeka jeszcze układ ruralistyczny dawnej wsi Wilanów. W połowie lutego Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowej uchylił w całości decyzję o wpisie.

opracowanie: WW, KS, TG