“Wysokie walory estetyczne” i “nowatorska architektura” w planie miejscowym. Sąd: zapisy muszą być precyzyjne

W planie miejscowym dla podkrakowskich Pękowic, autorzy ustalili zasady kształtowania nowo realizowanej zabudowy z odstępstwami dla zabudowy o “nowatorskich” rozwiązaniach. Wojewoda i sąd stwierdzili, że wyjątki dla tak nieokreślonych projektów nie powinny być dopuszczone w planie.

Wojewoda Małopolski zakwestionował jeden z zapisów planu miejscowego. Choć określał on zasady kształtowania nowo realizowanej zabudowy, tak w przypadku zastosowania “nowatorskich rozwiązań architektonicznych” i “wysokich walorach estetycznych” dopuszczał on odstępstwa do zapisów określanych w innym punkcie uchwały.

§ 13 ust. 1. Ustala się zasady kształtowania nowo – realizowanej i przebudowywanej zabudowy:
1) formę architektoniczną i gabaryty nowych obiektów budowlanych należy kształtować w nawiązaniu do tradycyjnej formy i skali architektury tego regionu, bez ograniczeń, w zakresie stosowania rozwiązań konstrukcyjnych, z zastosowaniem tradycyjnych materiałów wykończeniowych, respektując ustalenia niniejszego planu, przede wszystkim warunki kształtowania zabudowy określone w ust. 7 pkt 1-12 niniejszego paragrafu;
2) w stosunku do istniejących budynków, których formy obniżają walory kulturowe miejsca, zaleca się stopniową zmianę ich formy przy okazji przebudowy bądź nadbudowy np. poprzez zmianę kształtu i pokrycia dachu oraz kolorystyki i wykończenia elewacji, na zgodne z tradycją budowlaną miejsca.

§ 13 ust. 2. Dopuszcza się odstępstwa od zasady określonej w ust. 1 w określonych sytuacjach:
1) dla budynków użyteczności publicznej oraz związanych z działalnością gospodarczą w tym produkcyjną, jeżeli wymogi funkcjonalne i technologiczne narzucają konieczność zastosowania specjalnych rozwiązań konstrukcyjnych
2) o nowatorskich rozwiązaniach architektonicznych, wysokich walorach estetycznych stanowiących o podniesieniu wartości kulturowej miejsca
3) jeżeli w obiekcie niezbędne jest zastosowanie rozwiązań wielkoprzestrzennych, w szczególnych wypadkach, kiedy inne rozwiązanie nie jest możliwe ze względów funkcjonalnych lub konstrukcyjnych, dopuszcza się mniejszy niż wymagany w planie kąt nachylenia połaci dachowych dla dachu dwuspadowego lub o innej geometrii / z wykluczeniem dachu kopertowego /

Wojewoda Małopolski w swoim rozstrzygnięciu wskazał, że pojęcia takie jak: “nowatorskie rozwiązanie” oraz “wysokie walory estetyczne” są rozumiane i interpretowane indywidualnie i wieloznacznie, zatem ich ocena jest subiektywna. Powyższe kryteria, które mają stanowić uzasadnienie dla możliwości zastosowania odstępstw od przyjętych w planie ustaleń w zakresie kształtowania zabudowy, są zbyt ogólne i niekonkretne, aby mogły stanowić przepisy gminne.

Gmina tłumaczyła się, chęcią uatrakcyjnienia swojej przestrzeni. Realizacja inwestycji “nowatorskich” i “estetycznych” miałaby być zaś każdorazowo określana:

Ideą tego zapisu było przyczynienie się do realizacji projektów architektonicznych, które faktycznie podniosą wartość kulturową tego obszaru, a jeśli byłyby one tzw. “ikonami architektury” wpłyną na atrakcyjność gminy Zielonki, jej wizerunek medialny i przyciągną wielu turystów (tzw. “efekt Bilbao”).

Z takim tłumaczeniem nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, wskazując na rację Wojewody Małopolskiego. Przyjęty zapis planu co do pewnej, niedookreślonej kategorii budynków, pozostawia sferę kształtowania zabudowy nieuregulowaną. Jest to sytuacja niedopuszczalna biorąc pod uwagę przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Pojęcia, użyte w planie mogą być różnie rozumiane, odbierane być subiektywnie oraz mogą mieć płynne granice.

Dlatego też WSA stwierdził nieważność punktu 2 (pogrubionego w wycinku powyżej) uchwały przyjętej w 2005 roku przez gminnych radnych.

Szczegóły w Wyroku WSA w Krakowie, sygnatura II SA/Kr 707/19