AKTUALNOŚCI

Ustawa o związkach metropolitalnych w praktyce

Rady miast i gmin uchwalają uchwały upoważniające wójtów, burmistrzów i prezydentów do prowadzenia prac zmierzających do tworzenia związków metropolitalnych. Pojawia się jednak wiele kontrowersji dotyczących ustawy, a proces napotyka na przeciwności.

Osiedle Tysiąclecia Dolne Katowice

fot. Sojomail-Wikimedia Commons / lic. CC-BY-3.0

Związki metropolitalne mają być zrzeszeniami jednostek samorządu terytorialnego, położonymi w danym obszarze metropolitalnym. Obszar metropolitalny stanowić ma spójna pod względem przestrzennym strefa oddziaływania miasta będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa. Strefa ta musi być zamieszkała przez co najmniej 500 tysięcy mieszkańców. Związki metropolitalne będą mieć osobowość prawną. Do zadań rządu należeć będzie ustalenie ich nazw oraz określenie granic. Projekt rozporządzenia wymaga konsultacji z mieszkańcami, radami gmin i powiatów, sejmikiem województwa oraz wojewodą. Związki metropolitarne będą odpowiadały za kształtowanie ładu przestrzennego, współdziałanie w ustalaniu przebiegu dróg czy integrowanie transportu publicznego.

Unia Metropolii Polskich wskazywała 12 potencjalnych obszarów: warszawski, gdański, krakowski, wrocławski, poznański, katowicki, łódzki, szczeciński, bydgosko-toruński, białostocki, rzeszowski i lubelski.


Dziś wiemy już, że metropolia bydgoska, jeśli powstanie, to bez współpracy z Toruniem. W trakcie sejmowych obrad nad ustawą odrzucono m.in. poprawkę wymagającą w województwach z dwiema stolicami zgody obu miast, a Toruń nie został zaproszony do współtworzenia metropolii.

mapa: bydgoszcz.pl

mapa: bydgoszcz.pl

Bydgoscy radni przyjęli uchwałę upoważniającą prezydenta Bydgoszczy do prowadzenia prac zmierzających do utworzenia z innymi gminami związku metropolitalnego 27 stycznia. Bydgoszcz do swojej metropolii zaprosił gminy powiatu nakielskiego: Nakło, Kcynię, Szubin, Sadki i Mrocza, powiatu bydgoskiego: Koronowo, Solec Kujawski, Białe Błota, Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Nowa Wieś Wielka, Osielsko, Sicienko, a także Żnin, Łabiszyn, Barcin, Złotniki Kujawskie, Pruszcz i Zławieść Wielką. Łącznie metropolia bydgoska ma liczyć 635 tys. mieszkańców. Bydgoskie konsultacje rozpoczęły się 1 lutego i zakończą się w dniu 1 marca 2016 roku. Udział w konsultacjach polega na wypełnieniu przez mieszkańca Bydgoszczy karty konsultacyjnej w formie:

  • elektronicznej, na formularzu zamieszczonym na stronie internetowej www.bydgoszcz.pl/metropolia,
  • papierowej, podczas spotkań członków Zespołu z mieszkańcami w siedzibach Rad Osiedli,
  • papierowej dostępnej w Urzędzie Miasta Bydgoszczy w Ratuszu oraz od 8 lutego w Biurach Meldunkowych Urzędu Miasta Bydgoszczy.

W styczniu przedstawiciele 14 miast Górnośląskiego Związku Metropolitalnego zaprosili władze dziewięciu miast spoza tej organizacji do dalszych prac. Wolę utworzenia związku metropolitalnego w województwie śląskim wyrazili między innymi radni Katowic, Zabrza czy Bytomia. Radni śląskich miast i gmin czekają jeszcze na uchwały radnych z Piekar Śląskich i Będzina, którzy planują przyjąć je pod koniec lutego. Obszar miałyby tworzyć 23 gminy – miasta GZM (Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy i Zabrze) oraz Knurów, Tarnowskie Góry, Wojkowice, Mikołów, Łaziska Górne, Bieruń, Będzin, Czeladź i Radzionków. Jednocześnie opracowywany jest plan integracji komunikacji publicznej dla całego obszaru metropolitalnego.


W Łodzi zaczęła działać powołana w grudniu grupa robocza. Zrzesza szefów wybranych jednostek samorządu terytorialnego z terenu Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego.

Łódzki oddział Towarzystwa Urbanistów Polskich zaprasza do udziału w dyskusji środowiskowej nt. praktycznych aspektów wdrażania Ustawy o związkach metropolitalnych w zakresie planowania przestrzennego. Spotkanie odbędzie się we wtorek 16 lutego 2016 r. o godz. 16:00 w sali 115 na Wydziale Zarządzania UŁ przy ul. Matejki 22/26 w Łodzi. Wnioski płynące z dyskusji zostaną w formie pisemnej przekazane do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.


Ustawa jest krytykowana przez niektóre środowiska. Fundacja im. Stefana Batorego przedstawiła komentarz dr. Dawida Sześciło, który wytyka nikły wpływ mieszkańców na tworzenie metropolii, brak określenia zasad konsultacji, osłabienie rad gmin oraz same zasady zarządzania związkiem. Przypominamy, że według projektu ustawy członkowie zgromadzenia nie wybierani będą podczas wyborów bezpośrednich. Organami związku metropolitalnego ma być zgromadzenie oraz zarząd. Zgromadzenie ma być ciałem stanowiącym i kontrolnym z 4-letnią kadencją. Zarząd ma być jednostką wykonawczą związku. W jego skład ma wchodzić 3 członków, w tym przewodniczący wybierani przez zgromadzenie.

Wątpliwości co do sensowności tworzenia związków ma część opozycji, według której obecny rząd może nie wydać rozporządzeń o utworzeniu związków. Ustawa, pod którą w ostatnich dniach października 2015 roku podpis złożył Prezydent Andrzej Duda, oznacza dodatkowe wydatki z budżetu państwa, a Rada Ministrów musiałaby znaleźć środki na ten cel już w przyszłorocznym budżecie. Źródłami dochodu związku metropolitalnego ma być 5-proc. udział w podatku dochodowym, składki gmin wchodzących w skład związku oraz dotacje z budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Przypomnieć trzeba, że przedstawiciele PiS i część posłów PSL wstrzymali się od głosu podczas sejmowego głosowania nad projektem ustawy.

Przy podejmowaniu decyzji o utworzeniu związku metropolitalnego rząd ma brać pod uwagę m.in. koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz plan zagospodarowania przestrzennego województwa, a także powiązania funkcjonalne oraz zaawansowanie procesów urbanizacyjnych. Rząd nie wydał jeszcze rozporządzenia określającego tryb postępowania ws. składania wniosku o utworzenie związku metropolitalnego. O jego wydanie apelowały dwukrotnie miasta zrzeszone w Górnośląskim Związku Metropolitalnym. Zgodnie z zapisami ustawy, rozporządzenia o utworzeniu metropolii powinny zostać wydane do 30 kwietnia. Oznacza to, że do końca marca chętni powinni złożyć w rządzie kompletny wniosek w tej sprawie z dokumentami. Funkcjonowanie związków ma się rozpocząć z dniem 1 lipca.