Koncepcja „Najciekawszych Wsi” ma być jedną z odpowiedzi na problemy z jakimi zmagają się obszary wiejskie w wielu krajach Europy. Do takich należą m.in. utrata pierwotnego charakteru wsi, wyludnianie się czy utrzymujący się wciąż niższy poziom życia mieszkańców w porównaniu do miast.

Koncepcja „Najpiękniejszych Wsi” została zapoczątkowana we Francji (Plus Beaux Villages de France) w roku 1981, wtedy też Charles Ceyrac, burmistrz Collonges-la-Rouge, zainspirowany pięknem i unikalnością francuskich wsi postanowił zachęcić innych francuskich burmistrzów, na łamach albumu Sélection du Reader’s Digest, do zjednoczenia energii i pasji dla ochrony oraz promocji wybitnych przykładów dziedzictwa kulturowego wsi francuskich.

Jak się później okazało zainspirowane zostały nie tylko regiony francuskie, ale także pozostałe kraje Europy i świata do zapoczątkowania działań na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego wsi i rozwoju obszarów wiejskich. Przykładów jest wiele, jednak do najsłynniejszych i najbardziej zaawansowanych należą te z Walonii (w 1994 r.), Quebecu (w 1998 r.), Włoch (w 2001 r.) oraz Japonii (w 2005 r.). Niedawno budowę sieci rozpoczęto także w Rumunii, Hiszpanii i Saksonii (2010-2012 r.).

Teraz przyszedł czas na Polskę. Wdrożenie koncepcji stworzenia Sieci Najciekawszych Wsi stało się jednym z celów funkcjonowania Polskiej Sieci Odnowy i Rozwoju Wsi (PSORW). W roku 2014 część jej członków, tj. gminy z miejscowościami o walorach predysponujących do uczestnictwa w sieci, zawarło w tej sprawie stosowne porozumienie. W kilku regionach (opolskim, śląskim, lubuskim i dolnośląskim) już rozpoczęto wyłonienie puli potencjalnych uczestników sieci oraz uruchomiono regionalne projekty przygotowujące wdrożenie. Sto potencjalnych miejscowości, które mogłyby w sieci się znaleźć, wskazała Polska Sieć Odnowy i Rozwoju Wsi. Z tych stu wyłoniono 50, które oceni zespół ekspertów, w skład którego weszli geografowie, ekonomiści, urbaniści czy architekci. Przy ocenie branych będzie pod uwagę 39 różnego rodzaju elementów dotyczących przestrzeni wiejskiej, jej funkcjonowania czy oferty danej wsi. Pozytywnie oceniono już 13 wsi w woj. opolskim i 4 w woj. śląskim – m.in. Kamień Śląski.

Sieć wsi – najpiękniejszych reprezentantów danego regionu lub kraju, pozwala na pokazanie specyfiki obszaru. Celem utworzenia sieci jest kultywowanie wiejskości oraz zachowanie wiejskiego dziedzictwa kulturowego. Zachowanie cennych zasobów dziedzictwa krajobrazowego w obrębie miejscowości, w szczególności historycznych centrów, także rozwój jednostek osadniczych, przyjaznych dla mieszkańców czy turystów.

Czym wyróżnia się wieś będąca w Sieci? Na pewno cennymi zasobami dziedzictwa kulturowego, czy to zabytkami, czy spójną zabudową o wiejskim charakterze. Zgodnie z założeniami wsie te mają zachęcać do ich odwiedzenia, wyróżniać się czymś spośród tysięcy innych. Warunek przynależności do Sieci jest taki, by jakość wiejskiej przestrzeni danej miejscowości, jej ukształtowanie i wizerunek oraz infrastruktura służąca pobytowi turystów „zdecydowanie przewyższały krajową przeciętność”.

Źródło: „Sieć Najpiękniejszych Wsi. Opracowanie eksperckie projektu - możliwości utworzenia sieci”