Sylwetki osób związanych z GP i Urbanistyką: Arturo Soria

W trzecim artykule tej serii pozostanę w regionie półwyspu Iberyjskiego. Poruszona zostanie tematyka
komunikacji i miasta linearnego.

Arturo Soria y Mata (żył w latach 1844 – 1920) – Hiszpan, urbanista, prekursor koncepcji Miasta Linearnego. Studiował budownictwo, jednakże nie ukończył kierunku. W projektowaniu kierował się zasadą, iż dla poprawnego funkcjonowania miasta wymagane jest przede wszystkim wystarczające zaopatrzenie go w sieć transportową. Komunikacja była głównym tematem rozważań Sorii, której poświęcił wiele uwagi.
Arturo Soria całe życie spędził w Madrycie, znacząco przyczyniając się do jego rozwoju. To on w 1875 roku zaprojektował pierwszą linię tramwajową w stolicy Hiszpanii. 12 lat później wymyślił miejski system komunikacji telefonicznej. W 1894 roku Soria dostał wstępną zgodę na zrealizowanie trasy kolejowej w kształcie pętli, łączącej Madryt z okolicznymi miastami i wsiami. Celem takiego zabiegu było zatarcie granic pomiędzy miastem, a wsią. Był on także zwolennikiem wdrożenia systemu metra w stolicy (i jak się później okazało metro w Madrycie jest trzecim pod względem roku wybudowania i jednym z najbardziej złożonych w Europie). Soria założył w 1894 roku magazyn opublikowany pod nazwą “La Ciudad Lineal”, czyli Miasto Linearne.

Koncepcja Miasta Linearnego:
Pierwsze wzmianki dotyczące Miasta Linearnego pochodzą z marca 1883 roku. Główne założenie to:
zurbanizowanie wsi/terenów peryferyjnych oraz zruralizowanie miasta. Innymi słowy realizacja idei miasta linearnego miała za zadanie kontrolowane łączenie rozrastających się ośrodków miejskich w racjonalny sposób przy użyciu m.in. infrastruktury technicznej, zamiast swobodnego poszerzania się granic tych miast. Soria inspirował się ideami socjologa Herberta Spencera oraz inżyniera Ildefonsa Cerdy. Konkretne działania zostały poczynione w 1892 roku, kiedy Arturo Soria założył spółkę “Compania Madrilena de Urbanizacion”. 2 lata później rozpoczęto prace nad wcześniej wspomnianą pętlą, która docelowo miała mieć długość 48 kilometrów. Pierwszy, 5-kilometrowy odcinek został oddany do użytku w drugiej dekadzie XX wieku. W celu realizacji przedsięwzięcia Soria wykupił najtańsze tereny na obrzeżach Madrytu. Wzdłuż arterii komunikacyjnej powstać miała zabudowa mieszkalna z dużym udziałem zieleni. Jak widać na załączonym obrazku (z lewej strony), miasto linearne mogło ciągnąć się nawet przez kilkanaście kilometrów.  Poniżej zaprezentowany jest przekrój przez typowy układ uwzględniający kolej, ulicę, zieleń oraz działki budowlane.

Problemy:

Historia okazała się jednak brutalna. Podczas prac nad budową pętli wystąpiły komplikacje. Wskutek znacznego przyrostu ludności miasto stopniowo poszerzało swe granice, wchłaniając również obszary wykupione przez Sorię. Powstała dzielnica zlokalizowana w północnej części miasta, która do dziś nosi nazwę Salamanca. Kolejnym problemem były oskarżenia wniesione przez Federico Urala, który twierdził, iż Soria ma na sumieniu oszustwa w budownictwie mieszkaniowym. Proces skończył się jednak po myśli Sorii, a Federico Ural został skazany na prawie 3 lata wygnania za zniesławienie.

Koncepcja miasta linearnego była rozwijana i kontynuowana w XXw. Państwa, które wzorowały się na projektach hiszpańskiego urbanisty to m.in. USA oraz ZSRR.