Sylwetki osób związanych z GP i Urbanistyką: Clarence Stein
Clarence Stein (żył w latach 1882-1975) – urodzony w Rochester w Nowym Jorku, urbanista, architekt oraz pisarz. Student takich uczelni jak Columbia University (podobnie jak opisywany wcześniej Clarence Perry) oraz Ecole des Beaux-Arts w Paryżu (jak Eugene Henard). Założyciel Young Men’s Municipal Club. Była to organizacja, której głównymi celami były:
– szukanie rozwiązań ulepszających nowoczesne miasta
– zapobieganie rozprzestrzenianiu się chaosu w ośrodkach miejskich (poprzez chaos rozumiano m.in. niekontrolowany rozwój industrializacji oraz ruchu samochodowego).
Ponadto w 1923 r. Stein założył Regionalne Stowarzyszenie Planowania, które dotykało takich tematów jak: tanie budownictwo, skutki rozrostu miast. Amerykanin rozwijał także ideę miast-ogrodów brytyjczyka Ebenezera Howarda na ziemiach po drugiej stronie Oceanu Atlantyckiego.
SUNNYSIDE (data realizacji: 1924-1929)
Clarence Stein wraz z innym architektem – Henrym Wrightem założyli w 1919 roku biuro projektowe. Jednym ze zleceń było wykonanie planu ogrodów Sunnyside – dzielnicy Nowego Jorku znajdującej się w okręgu Queens o powierzchni ponad 30 ha. Sunnyside miało być miejscem, w którym mogłaby zamieszkać klasa średnia. Trzeba dodać, iż Nowy Jork w latach 20-tych XX w. borykał się z problemami dotyczącymi zarówno niedoboru mieszkań, jak i braku terenów wypoczynkowych w mieście. Dlatego wymyślono nowe rozwiązanie – “Metropolitan Houses”, które przeznaczone były dla rodzin o niższych przychodach. Zbudowane z taniej i trwałej cegły budynki miały pomieścić w swoich ścianach od jednej do trzech rodzin.
Istotnym punktem było zapewnienie przyszłym mieszkańcom zdrowego i przyjaznego otoczenia. Stąd projektanci przywiązywali dużą wagę do zieleni. A w jaki sposób? Po pierwsze zaplanowano otwartą przestrzeń w północnej części dzielnicy (Sunnyside Gardens). Aktualnie jest to półprywatny park, z którego można korzystać po uiszczeniu opłaty 162 $/rok. Każdy dom posiadał ogródek od strony elewacji frontowej, co znacznie wpłynęło na nowy wygląd ulicy. Szary krajobraz złożony z chodników i jezdni został ożywiony zielenią przydomową, która pełniła również funkcje izolacyjną, co jak na tamte czasy było dość nowatorskim rozwiązaniem. Każda posiadłość została znacząco wzbogacona terenami zielonymi także od wewnętrznej strony działki. Utworzone w ten sposób dziedzińce często zastępowały mieszkańcom parki, a żebyście mogli się przekonać, iż Sunnyside naprawdę zasługuje na miano zielonej dzielnicy, wstawiam ponizej mapę i zachęcam do odwiedzenia dzieła Steina.
Wyświetl większą mapę
Co sprawia, iż Sunnyside jest unikatowe? Jest to pierwsza w pełni zaplanowana dzielnica w USA. Ponadto model zaproponowany przez Stein’a i Wright’a pozwolił na zwiększenie intensywności zabudowy, jednocześnie zapewniając wiele terenów zielonych. Sunnyside zostało także wpisane do rejestru zasobów kulturowych Stanów Zjednoczonych zasługujących na ochronę oraz jest jedną z pierwszych adaptacji koncepcji miasta-ogrodu E. Howarda na amerykańskich ziemiach.
RADBURN (data realizacji: 1929)
Sunnyside nie było jedynym wielkim projektem duetu Stein & Wright. Radburn, zwane inaczej “miastem z ery zmotoryzowanej”, to osiedle znajdujące się w New Jersey, w okręgu Fair Lawn. Zostało stworzone tak, aby minimalizować problemy związane z prężnie rozwijającą się nowojorską aglomeracją. Henry Wright, współpracownik Stein’a, w swojej pracy pt. “Six Planks for a Housing Platform” opisał zasady, którymi kierowali się projektanci podczas tworzenia osiedla Radburn. Były to m.in.:
- Planować kompleksowo, ale indywidualnie – nie opierać się na schematach. Planować w taki sposób, aby każdy dom, nawet najtańszy, miał odpowiedni dostęp światła, świeżego powietrza oraz był odpowiednio wyposażony w infrastrukturę techniczną;
- Zapewnić wiele miejsca dla infrastruktury społecznej oraz terenów wypoczynkowych;
- Minimalizować niebezpieczeństwo oraz hałas związany z ruchem samochodowym – należy uwzględniać dostawy towarów, odbiór odpadów oraz miejsca parkingowe;
- Starać się łączyć interesy publiczne oraz prywatne – odpowiednio rozmieszczać budynki usługowe oraz mieszkalne.
Teoria teorią, a jak to wyglądało w praktyce? Pierwszą nowością wprowadzoną w Radburn było odejście od tradycyjnej siatki ulic (prostokątnej) na rzecz tak zwanych “superbloków”. Superblok jest to obszar otoczony głównymi arteriami komunikacyjnymi, od których odchodzą drogi dojazdowe, które z kolei zbierają ruch z sięgaczy połączonych z poszczególnymi domostwami. Tereny pomiędzy sięgaczami pełniły funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe. Lokalizowane były tam głównie parki, w stronę których sytuowane były okna sypialni oraz pokojów dziennych. W przestrzeni tej budowano również szkoły. Natomiast usługi lokalizowano przy głównych arteriach, z uwagi na towarzyszący im ruch samochodowy. Odpowiednia hierarchia dróg pozwoliła twórcom na odseparowanie ruchu kołowego od pieszego. Druga innowacja dotyczyła finansów. Dzięki takiej sieci ulic, powierzchnia przeznaczona na infrastrukturę drogową w Radburn była o 25% mniejsza niż w innych amerykańskich miastach. Oszczędności z tym związane były przekazywane na zarządzanie terenami zielonymi. Co więcej, badania z lat 70 wykazały, iż prawie 50% mieszkańców do sklepów chodzi pieszo, podczas gdy w pobliskich, niezaplanowanych miastach wskaźnik ten wynosi zaledwie 8%. Radburn okazał się niewątpliwym sukcesem, a Clarence Stein skwitował ten projekt następująco – “Zrobiliśmy co w naszej mocy, aby zapewnić mieszkańcom bezpieczeństwo oraz szczęście.”.
