Śląski Związek Gmin i Powiatów o reformie planowania

Podczas 46. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Śląskiego Związku Gmin i Powiatów samorządowcy dyskutowali o reformie planowania przestrzennego. Poniżej przedstawiamy Stanowisko Zgromadzenia:

Propozycje przedstawione z początkiem 2019 r. przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju w tym zakresie, środowisko samorządowe generalnie oceniło pozytywnie. Ich wdrożenie mogłoby prowadzić do poprawy efektywności i elastyczności systemu planowania przestrzennego, a także – co szczególnie istotne – do zintegrowania planowania przestrzennego z planowaniem rozwoju.

 

 

Stanowisko Zgromadzenia Ogólnego Sląskiego Związku Gmin i Powiatów z dnia 7 czerwca 2019 r. w sprawie postulatów i oczekiwań samorządów wobec reformy systemu planowania przestrzennego

Przedstawione przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju Założenia reformy systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego wydaja się spójne i logiczne w kontekście głównych celów reformy, tj. poprawy efektywności i elastyczności systemu planowania przestrzennego oraz zintegrowania planowania przestrzennego z planowaniem rozwoju. Analizując przedstawione założenia ww. reformy należy wskazać, ze zakres proponowanych zmian jest niewątpliwie bardzo szeroki, w pewnych elementach wręcz radykalny w stosunku do stanu obecnego. Ze względu na duży stopień ogólności założeń trudno jednak odniesieni się do nich krytycznie, w szczególności w kontekście celów, jakie maja zostać osiągnięte. Dopiero analiza projektów ustaw i rozporządzeń wykonawczych pozwoli ocenić, czy przyjęte założenia są wykonalne i korzystne w szerokim aspekcie przestrzeni gminnej.

Dla gmin i miast szczególnie istotnym jest, jak szybko i na ile skutecznie przebiegać będzie proces legislacyjny, gdyż w ostatnich latach podjęta została próba reformy całego procesu inwestycyjnego, rzewnie w kontekście planistycznym, czego efektem miał być Kodeks urbanistyczno-budowlany. Pomimo ogromu prac włożonych w jego przygotowanie, szerokich konsultacji i zapowiedzi o zamiarze jak najszybszego wprowadzenia nowych przepisów, dokument ten ostatecznie nie został przyjęty. Tym samym prace zmierzające do uregulowania tak złożonej materii, jaką jest planowanie przestrzenne i proces inwestycyjno-budowlany — w kontekście szeroko rozumianego planowania rozwoju – zaczynają się po raz kolejny prawie od początku.

Wobec powyższego samorządy zrzeszone w Sląskim Związku Gmin i Powiatów wnoszą o wzięcie pod szczególną uwagę w procesie stanowienia nowego prawa, poniższych uwag i postulatów:

1. Zasadnicza kwestia jest optymalne zdefiniowanie przepisów przejściowych, które powinny zostać sformułowane w taki sposób, aby z dnia na dziej gminy nie zostały pozbawione wieloletniego dorobku planistycznego, a jednocześnie — w przypadku zlecania opracowań wykonawcom zewnętrznym – aby nie byty narażone na ogromne koszty sporządzania nowych dokumentów. Nalepy również pamiętać, że w chwili wejścia w życie nowych przepisów, gminy mogą mieć w toku, na rożnych etapach zaawansowania procedury planistyczne, rozpoczęte w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy, często w oparciu o zawarte umowy z wykonawcami zewnętrznymi.
2. Należy pamiętać, iż trwają jednocześnie prace legislacyjne nad zmianą ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw. Procedowanie tej zmiany nie powinno zostać zaniechane, a zagadnienia powinny być uregulowane kompleksowo, powinny być zatem powiązane z reforma systemu planowania przestrzennego. Istotne jest również odniesienie się nowych przepisów do funkcjonujących obecnie tzw. ,,spec ustaw”: drogowej i mieszkaniowej, a także zagadnień związanych z ustalaniem zasad rozmieszczania reklam oraz zasad scalania i podziału nieruchomości.
3. Pewien niepokój budzi ,,szybka” ścieżka odgórnego wprowadzania ponadlokalnych inwestycji celu publicznego do aktów planowania przestrzennego na poziomie gminy. Kwestią otwarta pozostaje pytanie, czy gminy będą miały jakakolwiek możliwość wypowiedzenia się, w tym także stanowczo negatywnego w stosunku do tego typu inwestycji na etapie ich rozmieszczania w strategii rozwoju kraju lub województwa, jeżeli uznają, ze ich lokalizacja na terenie gminy będzie niekorzystna (uzgodnienia i konsultacje społeczne byty jak dotąd istotnym aspektem planowania przestrzennego, wskazywanym jako element 0 znaczeniu rosnącym w projektowanej reformie).
4. Pozytywnie oceni¢ należy koncepcje wprowadzenia planu ogólnego, stanowiącego akt prawa miejscowego, w miejsce studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania. Biorąc jednak pod uwagę proponowany 3-letni okres czasu na sporządzenie takiego dokumentu dla obszaru całej gminy, należy w sposób bardzo wyważony określić jego obligatoryjna zawartość oraz tryb sporządzania, zwłaszcza w kontekście planowanego zwiększenia partycypacji społecznej, tak aby realne było dotrzymanie wyznaczonego terminu uchwalenia przez wszystkie gminy.
5. Odnosząc się do standardów urbanistycznych warto zwrócić uwagę, iż w przypadku uchwalania własnych standardów urbanistycznych gminy powinny mieć zagwarantowana dowolność w definiowaniu wartości progowych kryteriów (brak ograniczeń wartości np. procentowych zmian wartości kryteriów określonych w standardach ustawowych).
6. Powinna zostać ustawowo przewidziana możliwość uchwalania dokumentów planistycznych w wersji numerycznej z wykorzystaniem cyfrowych baz danych.
7. Istotnym jest również, aby w nowej ustawie uwzględniono dobrze przemyślany, spójny z innymi aktami prawa, szeroki słownik poje¢ związanych z planowaniem przestrzennym, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień, które obecnie powodują wątpliwości interpretacyjne albo są zdefiniowane w rożny sposób w rożnych aktach prawnych.
8. Wprowadzenie reformy spowoduje obciążenie gmin znaczącymi kosztami sporządzenia nowych dokumentów i ich wdrożenia, w szczególności: planu ogólnego, planu zabudowy oraz standardów urbanistycznych, a także konsekwencjami wynikającymi ze zmian tych dokumentów. Przystępując do nowelizacji przepisów regulacyjnych, stanowiących podstawę wydawania decyzji administracyjnych konieczne jest również jasne i precyzyjne, ale przede wszystkim rozważne wskazanie zakresu, który skutkowałby roszczeniami w stosunku do gminy w wypadku ograniczenia prawa własności. Należy pamiętać, iż dodatkowe koszty nie będą powstawały wyłącznie w wyniku zmian planu ogólnego, ale będą mogły występować również w wypadku np. obowiązku wskazania terenów z zakazem zabudowy do czasu uchwalenia planu zabudowy, możliwości określenia okresu dopuszczalnego użytkowania dotychczasowego, zakazu nowego budownictwa w _ przypadku nieuchwalenia planu w terminie, a także obowiązku prowadzenia przez gminy biur urbanistycznych.