AKTUALNOŚCI

Projekt zmiany ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zaakceptowany przez Radę Ministrów

Rada Ministrów we wtorek przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra infrastruktury i rozwoju.

Przygotowanie projektu nowelizacji ustawy jest wynikiem realizacji obowiązku nałożonego na ministra infrastruktury i rozwoju. Projekt stanowi pierwszy krok do kompleksowych zmian systemowych, opracowywanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju oraz Komisję Kodyfikacyjną Prawa Budowlanego. Służy także realizacji postulatów zawartych w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Nowelizacja ma być odpowiedzią na potrzebę zmian rozwiązujących problemy związane z kształtowaniem przestrzeni. Według ministerstwa, umożliwi ona gminom efektywne gospodarowanie przestrzenią zanim przeprowadzone zostaną długofalowe zmiany systemowe. Nowe rozwiązania mają przyczynić się między innymi do efektywnego i racjonalnego gospodarowania przestrzenią, zapobiegać niekontrolowanej suburbanizacji, zwiększenie bezpieczeństwa inwestycyjnego, poprawy poziomu partycypacji społecznej.

ustawa o planowaniu

Zapobieganie suburbanizacji

Projektowane rozwiązania mają przyczynić się do przekierowania inwestycji budowlanych na tereny przygotowane do zabudowy oraz wyposażone w infrastrukturę techniczną i społeczną.  Decyzje o warunkach zabudowy (WZ) dotyczące nowej zabudowy będą wydawane wyłącznie na terenach przygotowanych do rozpoczęcia inwestycji, co zapobiec ma zjawisku niekontrolowanej suburbanizacji. Nie dotyczyć będzie to zabudowy wiejskiej. Inwestowanie na terenach bez infrastruktury technicznej i społecznej będzie możliwe wyłącznie na podstawie ustaleń planu miejscowego. Plan będzie mógł być uchwalany z inicjatywy podmiotu prywatnego (inwestora), jednak będzie on musiał zobowiązać się do sfinansowania oraz uzupełnienia terenu o pełną infrastrukturę oraz przekazania jej gminie – narzędzie to może okazać się korzystne dla mieszkańców nowych realizacji deweloperów.

Zabezpieczeniu procesów inwestycyjnych

Nowelizacja zakłada lepsze zabezpieczenie interesów inwestorów oraz procesów inwestycyjnych, zarówno publicznych jak i prywatnych. Decyzja o warunkach zabudowy będzie miała 2-letni okres ważności. Pozwoli to na pozostawanie w obrocie decyzji zawierających aktualne dane i swobodne złożenie wniosku o pozwolenie na budowę. Wprowadzenie okresu ważności przyczynić ma się do ograniczenia możliwości nieuzasadnionego podnoszenia cen na rynku nieruchomości oraz zjawiska spekulacji gruntami. Uzyskiwanie decyzji ma następować głównie w celach inwestycyjnych, a nie w celu sztucznego podniesienia wartości nieruchomości. W dłuższej perspektywie pomoże urealnić ceny gruntów inwestycyjnych.

Decyzje o warunkach zabudowy będą musiały zawierać uzasadnienie, nawet gdy jest w pełni zgodna z wnioskiem inwestora. Zmianę zaproponowano w celu przedstawiania pełnych informacji o warunkach zagospodarowania terenu, sytuacji fizjograficznej i hydrologicznej czy przyrodniczej.

Uchwalanie planów miejscowych przy zaangażowaniu wielu podmiotów i społeczności lokalnych będzie stanowić stabilną i transparentną podstawę przy określeniu przeznaczenia terenu i możliwości jego zagospodarowania i sąsiadujących z nim działek. Inwestycje na terenach newralgicznych, o szczególnym znaczeniu dla danej miejscowości, oraz inwestycje wzbudzające kontrowersje społeczne będą realizowane wyłącznie w oparciu o plan miejscowy.

Finanse gmin

Projekt nowelizacji wprowadza rozwiązania umożliwiające gminom lepsze bilansowanie wydatków i wpływów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym. Przyczynić się ma do powstania prawidłowej relacji przychodów i kosztów gmin związanych z ich działaniami planistycznymi.

Finanse gmin ma też poprawić racjonalizacja systemu odszkodowań, dzięki wprowadzeniu zasad przyznawania odszkodowań adekwatnych do przyczyny powstania ograniczenia i związanego z nim roszczenia. Dzięki zrównaniu terminów dotyczących skutków finansowych planów miejscowych, czyli odszkodowań oraz opłaty planistycznej do 10 lat (obecnie 5 lat od uchwalenia planu) nastąpić ma zwiększenie przychodów gmin. Zmiany spowodować mają także zmniejszenie wydatków gmin, a tym samym możliwość wykorzystania części środków dotychczas przeznaczanych na odszkodowania na inne cele (np. na budowę infrastruktury technicznej, społecznej, remonty). Zaproponowano odejście od automatycznego obciążania gminy odpowiedzialnością finansową za treść planu miejscowego (nie będą ponosiły odpowiedzialności wynikających z decyzji innych organów, przepisów ustaw czy warunków przyrodniczych, geologicznych i hydrologicznych) oraz wprowadzenie zapisów eliminujących eliminujące nadmierny automatyzm w mechanizmach odszkodowawczych. Przewidziano też możliwość odstąpienia od naliczania opłaty planistycznej, gdy koszty ponoszone przez gminę przewyższałyby zyski z tego tytułu.

Lepsze bilansowanie wydatków i wpływów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym będzie związane również z koniecznością przeprowadzenia analiz zapotrzebowania na tereny inwestycyjne, dzięki którym działania będą ściśle związane z możliwościami i potrzebami danej gminy.

Efektywne gospodarowanie przestrzenią

Ustawa określać ma zasady efektywnego gospodarowania przestrzenią. Należeć do nich mają zasady miasta zwartego, niskoemisyjnego, przyjaznego pieszym i rowerzystom a co za tym idzie przyjaznego dla mieszkańców. Służyć ma temu wspomniane wcześniej przekierowanie inwestycji na tereny do tego przygotowane oraz zapobieganie zjawisku niekontrolowanej suburbanizacji. Wprowadzony ma zostać katalog podstawowych zasad, które będą uwzględniane w procesie planistycznym i będą sprzyjać racjonalnemu zagospodarowaniu przestrzeni – sprawniejsza realizacja inwestycji przyjaznych pieszym i rowerzystom, między innymi dzięki możliwości realizowania niezwiązanych z jezdnią tras tramwajowych, ścieżek rowerowych i ciągów pieszych w oparciu o procedury tzw. specustawy drogowej.

Projekt zakłada ustanowienie zasad wydzielania gruntów przeznaczonych pod zieleń publiczną, parki, place i obiekty kultury. Ułatwić ma to powstawanie przestrzeni otwartych dla mieszkańców, które stanowić mają cele publiczne. Doprecyzowano przepisy dotyczące wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii oraz nieruchomości wymagających scalenia i podziału.

Wzmocnienie udziału społeczeństwa

Założono zwiększenie kontroli społecznej w procesie planowania przestrzeni. Dodatkowe konsultacje oraz obowiązki publikowania dodatkowych dokumentów mają wzmocnić udział społeczeństwa w procesie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Już we wczesnych fazach prac, to jest przed przygotowaniem projektu studium i planu miejscowego przeprowadzane mają być konsultacje z mieszkańcami. Obecnie włączanie się społeczności lokalnej w procedurę planistyczną odbywa się na jednym z ostatnich jej etapów. Doprecyzowano też obowiązek informowania o dokumentach, istotnych dla ustaleń aktów planistycznych, takich jak np. prognoza oddziaływania na środowisko, opinia gminnej komisji urbanistyczno-architektonicznej. Zdaniem KPRM następstwem tych działań ma być lepszej jakości dokumentacja oraz ograniczenie konfliktów społecznych.

Procedura uchwalania planu miejscowego na podstawie wystąpienia prywatnego podmiotu będzie go dodatkowo obligowała do przedstawienia m.in. wizualizacji inwestycji, tak by społeczność lokalna miała realną możliwość jej oceny.

Wzmocnienie roli studium

Przewidziano wzmocnienie planowego gospodarowania przestrzenią oraz wzmocnienie powiązania polityki przestrzennej gminy (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego) z jej realnymi potrzebami i możliwościami. W efekcie projekt nowelizacji ustawy wprowadza wymóg oparcia procesów planistycznych m.in. na planach rozwojowych gminy, prognozach demograficznych, bilansie terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwościach finansowych realizacji infrastruktury technicznej i społecznej.

Wprowadzone mają być przepisy umożliwiające niewydanie decyzji o warunkach zabudowy, jeśli jej treść byłaby sprzeczna z ustaleniami studium. Polityka przestrzenna na obszarach nieobjętych planami miejscowymi powinna więc być odzwierciedleniem zapisów zawartych w studium. W przypadku gdy wnioskowany sposób zagospodarowania terenu będzie niezgodny ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie kierował wniosek do rady gminy. Rada będzie mogła wyrazić zgodę na wydanie decyzji o warunkach zabudowy dołączając do niej uchwałę o przystąpieniu do odpowiedniej zmiany studium lub będzie mogła odmówić wyrażenia zgody na wydanie decyzji o warunkach zabudowy.

Data wejścia w życie nowych przepisów

Projekt ustawy będzie skierowany do Sejmu. W przypadku jego uchwalenia, znowelizowane regulacje mają wejść w życie po 6 miesiącach od dnia ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem przepisów dotyczących decyzji o warunkach zabudowy, które mają obowiązywać po 12 miesiącach od daty ich uchwalenia.

Źródło: MIR, KPRM