Prekonsultacje zmiany ustawy o planowaniu: spotkania online
W dniach 15-17 lutego 2021 odbyły się spotkania online, zorganizowane przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie reformy planowania przestrzennego. To kontynuacja prekonsultacji, o których pisaliśmy w styczniu.
Przypomnijmy, w połowie grudnia 2020 roku wybrane stowarzyszenia, w tym m.in. Stowarzyszenie Architektów Polskich, Towarzystwo Urbanistów Polskich czy Kongres Ruchów Miejskich, a także samorządy czy jednostki publiczne zostały zaproszone do konsultacji założeń projektu ustawy w kontekście systemu planowania przestrzennego, zakresu planu ogólnego i standardów urbanistycznych. Uwagi zbierano do połowy stycznia.
W ostatnim tygodniu odbyły się konsultacyjne spotkania online z gronem ekspertów i praktyków zaangażowanych w planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Podczas spotkań omawiano propozycje przekazane przez przedstawicieli samorządów, sektora prywatnego, a także ekspertów i badaczy zajmujących się tematyką urbanistyki, planowania przestrzennego i architektury oraz przedstawicieli ruchów miejskich i organizacji pozarządowych.
Musimy zmierzyć się z czekającymi nas wyzwaniami – starzeniem się społeczeństwa, dążeniem do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Jednocześnie obserwujemy, że obecny system nie zapewnia odpowiednich mechanizmów zabezpieczających przed rozlewaniem się zabudowy. Odpowiedzią na te problemy mogą być dobrze zaplanowane miasta, zapewniające mieszkańcom dostęp do niezbędnej infrastruktury i usług
– mówiła podczas spotkania Anna Kornecka, wiceminister rozwoju, pracy i technologii.
W dalszych etapach konsultacjom będą poddawane pozostałe elementy reformy. Według słów wiceminister Korneckiej, proces reformy zakończyć ma się maksymalnie w 2023 roku, tak aby reforma weszła w życie w pełni w 2025 roku. W przeciwieństwie do reform z 1994 i 2003 roku, Ministerstwo nie planuje by obowiązujące plany miejscowe straciły ważność. Prawdopodobnie nie wygasną również wydane do tej daty decyzje o warunkach zabudowy.
Wiążący plan ogólny
Reforma zakłada wprowadzenie nowego, dwustopniowego systemu planowania przestrzennego. Jego podstawą będzie plan ogólny, następca dotychczasowego Studium. Będzie to akt prawa miejscowego, a więc jego ustalenia będą wiążące. Plan ogólny obejmować będzie zasięgiem cały obszar gminy oraz wyznaczający ramowe założenia zagospodarowania przestrzeni. Konkretne przeznaczenie terenów będzie wskazywane na podstawie planu zabudowy, Zintegrowanego Projektu Inwestycyjnego lub decyzji lokalizacyjnej.
O szczegółach pisaliśmy w styczniu. Tam też znajdziecie bieżące propozycje Ministerstwa.
Jak wskazuje Ministerstwo, głównym celem reformy jest uproszczenie i uregulowanie systemu planowania przestrzennego oraz dostosowanie go do zmieniającego się otoczenia. Nacisk zostanie położony na kwestie związane z dostępnością przestrzeni, adaptacją do zmian klimatu czy bezpieczeństwem. Reforma będzie również odpowiedzią na problemy z jakimi mierzą się współczesne miasta, czyli suburbanizacja, rozlewanie zabudowy czy miejskie wyspy ciepła. Nowe założenia pozwolą też na zwiększenie aktywności społeczeństwa. Przyczynią się do tego, że procedury będą bardziej przejrzyste i inkluzywne. Opracowane zostaną też standardy urbanistyczne gwarantujące mieszkańcom dostęp do odpowiedniej infrastruktury i niezbędnych usług. Będą one stanowiły mechanizm ograniczający wydawanie decyzji lokalizacyjnych dla terenów niedostosowanych do potrzeb przyszłych mieszkańców.
Aktualizacja (26.02)
Ministerstwo opublikowało listę pytań wraz z otrzymanymi odpowiedziami. Prezentujemy je poniżej
Jak powinna zostać opisana relacja pomiędzy strategią rozwoju gminy a planem ogólnym?
- Wprowadzona powinna być koncepcja planowania zintegrowanego. Podkreślano, że zintegrowane planowanie rozwoju powinno być prowadzone na wszystkich jego poziomach w ramach jego podstawowych sfer: przestrzennej i społeczno-gospodarczej, traktowanych jako równorzędne komponenty; przy opracowaniu ww. dokumentów wykorzystywane byłyby kompleksowe, okresowe raporty o stanie zagospodarowania przestrzennego i zmianach w rozwoju społeczno-gospodarczym województw i gmin oraz stale prowadzony byłby monitoring tych zmian. Przy uwzględnieniu ww. założeń na podstawowe relacje pomiędzy obligatoryjnie opracowywanymi zintegrowanymi strategiami rozwoju gmin a planami ogólnymi powinny składać się między innymi: wykorzystanie jako merytorycznej podstawy dla opracowania strategii i planów ogólnych kompleksowych okresowych raportów o stanie zagospodarowania przestrzennego oraz zmianach w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin, tendencjach zmian i problemach oraz uwarunkowaniach rozwoju, w tym zwłaszcza środowiskowych i demograficznych; wskazanie docelowej wizji rozwoju gmin wraz z modelami ich docelowych struktur funkcjonalno-przestrzennych i zakresu dopuszczalnego rozwoju terenów zainwestowanych w strategiach oraz doprecyzowanie ustaleń w tym zakresie w planach ogólnych; ustalenie spójnych celów i kierunków oraz ich przetworzenie w planach ogólnych na odpowiednie rozdysponowanie przestrzeni dla potrzeb rozwojowych gmin wraz z ustaleniem sposobów przestrzennej koordynacji procesów rozwoju w ich obszarach wraz z ich etapowaniem; wskazanie głównych strategicznych projektów rozwojowych, w tym zwłaszcza inwestycji celu publicznego w strategiach oraz ustalenie ich lokalizacji i powiazań z infrastrukturą techniczną oraz społeczną w planach ogólnych.
- Nieliczne głosy wskazywały, że nie należy wprowadzać zmian w regulacjach prawnych w zakresie strategii rozwoju gminy i jej powiązań ze studium/planem ogólnym, ponieważ sztywne powiązanie strategii rozwoju gminy ze studium/planem ogólnym stanowiłoby duże i niepotrzebne utrudnienie, a także zarzewie niewystępujących dotychczas konfliktów i problemów.
W jakim stopniu ustalenia strategii, w tym modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej, powinny być wiążące dla planu ogólnego?
- Strategia powinna wskazywać, które z jej ustaleń są obowiązujące wprost, a które stanowią referencję dla ustaleń planu ogólnego. Warunkiem koniecznym dla ustaleń obowiązujących jest wiarygodność gospodarczo-społeczna i finansowa tych ustaleń. Podobnie ze strategiami regionalnymi i krajowymi, które powinny być obowiązujące dla strategii gminy i planu ogólnego w zakresie w jakim będą finansowane. Zgodnie z opiniami plan ogólny powinien odzwierciedlać zapisy strategii w zakresie modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej przy uwzględnieniu bilansu terenów i wskazaniu głównych strategicznych projektów rozwojowych, w tym zwłaszcza inwestycji celu publicznego.
Jakie ustalenia (w znaczeniu zakresu przedmiotowego oraz stopnia szczegółowości) powinny znajdować się w strategii, a jakie w planie ogólnym?
- Różnorodność opinii, powtarzające się elementy, to wskazanie, że strategia powinna stanowić analizę i diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej, umożliwiającą wskazanie celów rozwoju gminy i określenie kierunków jej rozwoju, ustalenia dotyczące powiązań polityki przestrzennej z innymi politykami gminy, powinna również zawierać zasady i harmonogram finansowo-inwestycyjny pozyskiwania gruntów i realizacji inwestycji publicznych.
- Jednostkowa opinia, że elementem strategii, poza obecnie unormowanymi w znowelizowanej ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (między innymi bilans terenów i model struktury funkcjonalno-przestrzennej), powinna być również wizja rozwoju gminy, określoną w spójnym i kompleksowym ujęciu i zawierającą także model (koncepcję) docelowej struktury funkcjonalno-przestrzennej; wskazanie głównych strategicznych projektów rozwojowych, w tym zwłaszcza inwestycji celu publicznego i ogólnych zasad ich wskazywania (w przypadku braku możliwości ich konkretyzacji); określenie wiążących ustaleń dla planów ogólnych i innych dokumentów rozwojowych (polityk, programów itp.); wskazanie terminu obowiązywania strategii (np. od jej uchwalenie na początku 5-letniej kadencji samorządu do jej końca); wskazanie zasad monitorowania procesu realizacji strategii.
- Dla planu ogólnego zaproponowano: kierunki rozwoju przestrzeni gminy – przeznaczenie terenów i sposób zagospodarowania, wskazanie terenów wymagających ochrony (np. terenów zieleni), określenie zakresu terenów rozwojowych (rezerw) i przeznaczenia terenu, określenie ramowych gabarytów zabudowy, wskazania ustaleń branżowych, znajdujące odzwierciedlenie w przestrzeni miasta – układ drogowy i transportowy, układ terenów zieleni w tym obszary wyłączone spod zabudowy, wskazanie zakresu jednostek sąsiedzkich, rezerw dla lokalizacji infrastruktury publicznej dla ich funkcjonowania (szkół, parków, węzłów przesiadkowych), urbanistyka miasta – zapisy dotyczące wymagań kształtowania przestrzeni miasta, głównych ustaleń kompozycyjnych.
Czy w kontekście tej relacji uważacie Państwo, że strategia powinna być dokumentem obowiązkowym?
- Większość głosów wskazywała na to, że strategia powinna być dokumentem obowiązkowym.
- Niektóre opinie wskazywały na konieczność weryfikacji strategii w zmieniających się szybko i nagle warunkach zewnętrznych, konieczność jej aktualizacji i dostosowanie planu ogólnego do tych zmian na podstawie stworzonych do tego ustawowo procedur. Z uwagi na część „przestrzenną” (np. bilans) w procesie sporządzania strategii powinny uczestniczyć fachowe jednostki projektowe.
- Pojedyncze odpowiedzi dotyczyły pozostawienia decyzyjności w sprawie tworzenia strategii gminom lub uzależnienia obligatoryjności strategii od wielkości podmiotu, co wiązałoby się z określeniem różnych ścieżek strategiczno-planistycznych dla obszarów funkcjonalnych i innych gmin oraz gmin wiejskich.
- Ponadto podkreślono, że należy właściwie zaprogramować sposób płynnego przejścia z obowiązującego systemu planowania strategicznego i przestrzennego do planowania zintegrowanego. Podczas powyższego procesu powinno się zwrócić uwagę na odchodzenie od długoterminowych strategii na rzecz średnioterminowych, co może spowodować istotne skrócenie perspektywy ustaleń planistycznych. Podkreślono istotę uwzględniania ponadgminnego wymiaru planowania, w tym relacji między gminami w zakresie planowania np. wymiar planowania w ramach obszarów funkcjonalnych, jeżeli nie na poziomie lokalnych dokumentów, to w planach wyższego rzędu (opracowaniach metropolitalnych lub w skali powiatu).
- Zwrócono uwagę na różnice w sposobie prowadzenia partycypacji strategii i planów. Nowe przepisy powinny gwarantować pełny i świadomy udział mieszkańców przy sporządzaniu obydwu dokumentów między innymi z uwagi na możliwość ograniczenia prawa własności na podstawie aktu prawnego. Dodatkowo zaznaczono, że należałoby zapewnić odpowiednie środki i kadry planistyczne do sporządzania strategii przede wszystkim w zakresie sporządzania diagnozy i części przestrzennej.
Jaki powinien być zakres przedmiotowy planu ogólnego, przy założeniu, że będzie to akt planowania przestrzennego w randze aktu prawa miejscowego, obejmujący obligatoryjnie całą gminę?
- Jedną z propozycji zawartości planu ogólnego jest wskazanie terenów przeznaczonych pod zabudowę, wstępną lokalizację infrastruktury technicznej, obszarów rozmieszczenia wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, obszarów chronionych i innych, powinien on określać strukturę przestrzenną gminy, dokonywać kwalifikacji i przeznaczenia poszczególnych obszarów gminy oraz wstępnej lokalizacji przestrzeni publicznych i infrastruktury publicznej, ustalenia zgodne z ustaleniami strategii, zawierać ustalenia wiążące przy sporządzaniu planu zabudowy wraz z elementami regulacji w postaci lokalnych zasad zagospodarowania, nie powinien zawierać zagadnień rozstrzygających chociażby co do określenia linii graficznych ograniczających dopuszczalny obszar zabudowy. Przekazane opinie zawierały również szereg uwag, w tym między innymi do definicji zwartości zabudowy, braku określania uwarunkowań w planie ogólnym.
Biorąc pod uwagę, że plan ogólny nie będzie stanowił podstawy do uzyskania pozwolenia na budowę, czy powinien regulować szczegółowo aspekty takie jak parametry zabudowy?
- Część opinii wskazywała między innymi takie parametry jak maksymalna wysokość zabudowy, skrajne parametry intensywności zabudowy, ewentualnie jej fizjonomii, udział terenów niezasklepionych i powierzchni biologicznie czynnych oraz sposób ich kształtowania, wskaźniki liczby miejsc postojowych, w tym ich liczby na powierzchni terenu, zasady odprowadzania wód opadowych. W związku z powyższym określono, że plan ogólny powinien uwzględniać kwestie kształtowania formy urbanistycznej na poziomie całej gminy (powrót do kreacji przestrzeni w trzech wymiarach) i ograniczać arbitralność w podejmowaniu decyzji szczegółowych w dokumentach planistycznych niższego rzędu.
- W większości opinii wskazywano, że plan ogólny powinien regulować ramowe założenia dotyczące parametrów zabudowy, a szczegóły dotyczące warunków jakim powinno odpowiadać zamierzenie budowlane będą zawarte w narzędziach niższego rzędu, w tym w planie zabudowy, decyzji lokalizacyjnej lub zintegrowanym projekcie inwestycyjnym.
- Propozycje alternatywne: ramowe podejście dla terenów z możliwością sporządzania planu zabudowy w planie ogólnym, szczegółowe ustalenia parametrów dla terenów z możliwością lokalizacji zabudowy na podstawie zintegrowanego projektu inwestycyjnego i wydawania decyzji lokalizacyjnej oraz przyjęcie modelu, w którym decyzje o pozwoleniu na budowę wydawane będą na podstawie planu ogólnego.
Jak w Państwa ocenie plan ogólny powinien uwzględniać problem lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym?
- W większości opinii podkreślano potrzebę uwzględniania inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym w planach ogólnych. Zgodnie z opiniami potrzebne są jednak mechanizmy ustawowe dotyczące warunków ich wprowadzenia przez gminy. Zaproponowano między innymi, że implementacja mogłaby się odbywać o dokumenty wyższego rzędu, plany odrębne lub decyzje administracji rządowej. Poddano również pod rozwagę określenie mechanizmu negocjowania z gminą racjonalnych i prostych warunków wprowadzania inwestycji celu publicznego do planu ogólnego.
- Jedna z propozycji dotyczyła oddolnej inicjatywy władzy samorządowej do administracji państwowej, która polegałaby na przekazaniu dokumentu z prośbą o zgodę na lokalizację inwestycji. Zaznaczono, że inwestycje celu publicznego powinny być w planie ogólnym określone jako strefy przestrzeni rezerwowanej pod te inwestycje i inwestycje infrastrukturalne z nimi związane, a podstawą do wystąpienia o pozwolenia na budowę oraz podstawą regulującą prawne następstwa dla właścicieli terenów wykupywanych pod te inwestycje byłaby obligatoryjność opracowania planów zabudowy lub zintegrowanych planów inwestycyjnych. Dodatkowo podkreślono, że odszkodowania finansowane są z tego poziomu na którym dokonywana jest inwestycja.
- Podkreślono, że uwzględnienie inwestycji celu publicznego w planie ogólnym umożliwiłoby likwidację licznych specustaw, a w ślad za tym pozwoli na większą przewidywalność procesów inwestycyjnych, transparencję, możliwość lepszego zarządzania przez gminę i kontrolę obywatelską.
- Pojedyncza opinia: plan ogólny nie powinien uwzględniać szczegółowych informacji o inwestycjach celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, a jedynie wskazywać, że taka inwestycja jest na danym terenie planowana.
- Wskazywano na konieczność uwzględniania ponadlokalnych systemów przyrodniczych (korytarze rzeczne, napowietrzające, ekologiczne), które należy traktować podobnie jak ponadlokalne systemy infrastruktury technicznej i transportowej.
- Podkreślono, że zapisy planu ogólnego powinny być wiążące dla gminy w zakresie realizacji infrastruktury oraz określonych zobowiązań i celów w wyznaczonych ramach czasowych (harmonogram realizacji i oddania do użytkowania), a plan powinien okresowo być poddawany audytowi ze stopnia realizacji, z analizą zasadności wprowadzenia zmian w planie. Zaproponowano, by w zasadach bilansowania podaży gruntów pod zabudowę punktem odniesienia była liczebność gospodarstwa domowego różnicowana dla różnych kategorii ośrodków (od 1,6 do 2,5). Dodatkowo podkreślono potrzebę wprowadzania w planie ogólnym stref obowiązkowych scaleń i podziałów. Zaproponowano również by zmiany dokonane na podstawie planu zabudowy mogły prowadzić wynikowo do zmiany planu ogólnego. Poddano również pod dyskusję propozycję by plan ogólny był podstawą do wydawania pozwoleń na budowę.
Czy widzicie Państwo potrzebę rozmieszczenia w planie ogólnym obiektów sieci uzbrojenia terenu?
- W większości opinii wyrażano potrzebę rozmieszczenia w planie ogólnym obiektów sieci uzbrojenia terenu, przede wszystkim tych o znaczeniu ponadlokalnym, w tym między innymi magistrali, sieci przesyłowych, istotnych przestrzennie urządzeń.
Jaki zakres ustaleń, dotyczących takich obiektów, powinien być przedmiotem planu ogólnego?
- Najczęściej wymieniane: przebieg sieci istniejącej wraz z obszarem oddziaływania, rezerwę terenu pod nowe inwestycje uwzględniające obszar oddziaływania (ustalenie planu wiążące dla niższych aktów planowania lub decyzji), strefy funkcjonalne zagospodarowania technicznego ze strefami ochronnymi, ewentualnie ich funkcja i skala/zasięg obiektu (np. lokalny, powiatowy, wojewódzki, krajowy), przebieg tras planowanej infrastruktury w planie zabudowy, który byłby obowiązkowym opracowaniem dla tych inwestycji.
- Rozbieżne stanowiska dotyczące umieszczania informacji o pozostałych (lokalnych) elementach sieci uzbrojenia terenu. Część opinii wskazywały na to, że te informacje powinny być elementem planu zabudowy, zintegrowanego projektu inwestycyjnego i decyzji lokalizacyjnej. Inne opinie: w ramach stref innych niż tranzytowe (w tym, innych niż rezerwy terenu) należałoby dopuścić ukazywanie istniejących i planowanych sieci, w szczególności na obszarach wyznaczonych w planie ogólnym do rozwoju zabudowy. Druga propozycja wiązałaby się z ukazaniem spełnienia standardów dostępu do infrastruktury technicznej dla przyszłej zabudowy.
- Informacje dotyczące infrastruktury muszą znaleźć się w części graficznej i opisowej planu ogólnego.
- Konieczność uregulowania kwestii odszkodowań za ewentualne rezerwy terenu wyznaczone w planie ogólnym pod planowane inwestycje.
Czy widzicie Państwo potrzebę rozmieszczenia w planie ogólnym dróg publicznych?
- Konieczność rozmieszczenia w planie ogólnym podstawowego układu dróg publicznych, uwzględniając drogi o charakterze ponadlokalnym (drogi kategorii krajowej, wojewódzkiej, powiatowej). Podkreślono również potrzebę wyznaczania obszarowych terenów obsługi komunikacyjnej.
- Opinia, aby zamiast dróg publicznych w planie ogólnym uwzględniano drogi publicznie dostępne.
Czy klasyfikacja dróg powinna być wzięta pod uwagę jako kryterium ich ujęcia w planie ogólnym?
- Klasyfikacja dróg powinna zostać wzięta pod uwagę jako kryterium ich ujęcia w planie ogólnym.
- Większość opinii wskazywała na konieczność uwzględniania w planie ogólnym drogi klasy zbiorczej i wyższej. Drogi klas niższych uwzględniać w planie ogólnym w zależności od potrzeb gminy, a w przypadku braku takich potrzeb określać je w planach zabudowy i zintegrowanym projekcie inwestycyjnym.
- Została też poruszona kwestia wyznaczania układu drogowego w planie ogólnym – forma wyznaczania obszarów po granicach działek ewidencyjnych, czy przedstawianie układu w formie sygnatur liniowych. Więcej głosów było za wyznaczaniem obszarów. Dodatkowo zaproponowano by istniejące drogi wrysowywane były po istniejących liniach rozgraniczających, a w przypadku planowanych dróg według ramowych parametrów. W razie konieczności, poszerzenia lub zawężenia odbywałyby się na podstawie odstępstw od ustaleń planu. Zasugerowano również by załącznikiem do planu ogólnego były szacowane koszty realizacji infrastruktury komunikacyjnej. Poruszono także kwestię analizy oddziaływań bezpośrednich i pośrednich układu komunikacyjnego na środowisko, by była wykonywana jako element diagnozy na potrzeby sporządzania bilansu terenów pod zabudowę.
- Podkreślono również, że w planie ogólnym należy tak określić zasady kształtowania układu by osiągnąć cel zrównoważonej mobilności poprzez między innymi hierarchizację ruchu, rezerwy dla infrastruktury szynowej, lokalizację węzłów przesiadkowych, zapewnienie ciągłości systemu. Zaproponowano by ustalenia planu ogólnego mogły być uzupełniane opracowaniami fakultatywnymi np. miejskimi standardami ulic, przestrzeni publicznych, infrastruktury rowerowej, dostępności, projektowania uniwersalnego.
- Wspomniano również o uwzględnieniu w planie ogólnym przebiegu, charakteru oraz ewentualnym rozróżnieniu sieci kolejowej, lotnisk oraz transportu wodnego, przy uwzględnieniu stacji, punktów przesiadkowych.
Czy propozycja podziału gminy na strefy funkcjonalne jest w Państwa ocenie poprawna merytorycznie?
- Przeważał pogląd, że podział na strefy funkcjonalne jest zasadny, ale wymaga szczegółowej analizy i doprecyzowania z możliwością zmiany nazewnictwa. Poddano pod rozwagę pomysł jego ewentualnego uproszczenia oraz pozostawienia możliwości bardziej samodzielnego kształtowania przez same gminy.
Czy propozycja podziału gminy na strefy funkcjonalne odpowiada potrzebom normatywnym dla poziomu całej gminy?
- Wskazano dodatkowe strefy, które powinny być wzięte pod uwagę w podanym katalogu. Są to między innymi tereny zamknięte, obszar chronionego krajobrazu lub innej formy ochrony przyrody, drogi kolejowe, strefy lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, strefy rzek, cieków i wszelkich innych zbiorników wodnych oraz kompleksów leśnych – pozarolniczych. Zwrócono uwagę na brak uwzględnienia układów przestrzennych o zabudowie rozproszonej, gdzie odległości między budynkami przekraczają 100 m.
Czy z treści ustawy powinien wynikać inny sposób ustalenia przeznaczenia terenu oraz wyznaczania granic w obszarze gminy?
- Zaproponowano szereg innych sposobów ustalania przeznaczenia terenu, w tym podział oparty o przeznaczenie terenu na zasadach zbliżonych do aktualnego podziału w obecnych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego czy studiach lub określenie w przepisach jedynie podstawowych rodzajów stref, z możliwością ich modyfikowania i dodania nowych w dostosowaniu do warunków lokalnych.
- Zaproponowano również by strefy funkcjonalne były materiałem referencyjnym dla ustaleń planu ogólnego a nie ścisłą regulacją.
Czy plan ogólny powinien określać granice terenu uzupełniania zabudowy, czyli terenu, na którym warunki zabudowy mogą być ustalone w drodze decyzji administracyjnej?
- W większości opinii wyrażano potrzebę określania granic terenu uzupełnienia zabudowy, ale w oparciu o wyniki analiz.
- Część opinii poddała pod rozwagę rozróżnienie kryteriów wyznaczania granic terenu uzupełnienia zabudowy w zależności od obszarów wiejskich lub miejskich. Decyzje wydawane na tak wyznaczonym terenie byłyby ściśle związane z ustaleniami planu oraz ze standardami urbanistycznymi.
- Nieliczne głosy: wystarczy wyznaczenie obszaru zwartej zabudowy lub stosowanie parametru zwartej zabudowy jako jednego z kryterium wśród dostępu do drogi, dostępu do sieci uzbrojenia terenu, zgodności ze standardami urbanistycznymi.
- Pojawił się także pogląd, aby warunki zabudowy nie miały formy decyzji administracyjnej, tylko dokumentu zbliżonego do informacji, w którym określono by możliwości i stwierdzono zgodność zamierzenia inwestycyjnego z prawem.
- Propozycja wyznaczania terenów z prawem do zabudowy na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, wydanych bezpośrednio na warunkach planu ogólnego.
Czy zasady wyznaczenia obszaru uzupełnienia zabudowy w oparciu o określenie zwartej zabudowy są właściwe?
- Najwięcej zastrzeżeń wskazywano do określonej definicji zwartej zabudowy, podkreślając, że każda ze stref (obszary rolnicze, wiejskie, podmiejskie i miejskie) powinna mieć inne kryteria określania zwartości zabudowy.
Czy za właściwe uznają Państwo zasadę, że obszar uzupełnienia zabudowy będzie aktualizowany wyłącznie wraz z aktualizacją planu? Czy lepszym rozwiązaniem jest każdorazowe badanie dostępu do infrastruktury technicznej, komunikacyjnej i społecznej, wynikającej ze standardów, przed wydaniem decyzji administracyjnej?
- Większość głosów była za aktualizacją obszaru uzupełniania zabudowy wraz z aktualizacją planu ogólnego, ponieważ każdorazowe badanie dostępu do infrastruktury, wynikającej ze standardów, przed wydaniem decyzji administracyjnej byłoby nie tylko pracochłonne i czasochłonne, ale generowałoby to również dodatkowe koszty. Poza wymienionymi wyżej obciążeniami każdorazowe badanie mogłoby prowadzić do kolejnych nadużyć. W opiniach podkreślono, że przy ustalaniu terenów do uzupełnienia zabudowy weryfikacja dostępności infrastruktury umożliwi świadome etapowanie i sterowanie rozwojem gminy przez samorządy.
- Dodatkowo zaproponowano by umożliwić punktową aktualizację lub zmianę planu pod warunkiem spełnienia zgodności z ustaleniami bilansów terenów rozwojowych.
- Poddano również pod rozwagę aktualizację planów co 5-10 lat, a badanie dostępu do infrastruktury na etapie wydawania pozwolenia na budowę.
- Zaproponowanie alternatywy: wydawanie wprost pozwoleń na budowę lub poprzedzających decyzji lokalizacyjnych w oparciu o standardy urbanistyczne w powiązaniu z ustaleniami planu ogólnego.
- Poddano również pod dyskusję czy postępowania w sprawie decyzji będzie można zawiesić, jeśli będą niesprzeczne z planem ogólnym, ale kolidujące z lokalną strukturą przestrzenną.
Czy widzicie Państwo potrzebę wydzielania jednostek urbanistycznych?
- Większość opinii: potrzeba wydzielania jednostek urbanistycznych, ale zaproponowano inne kryteria ich delimitacji.
- Wyznaczenie jednostek urbanistycznych powinno dotyczyć jedynie obszarów zabudowy w jednostkach osadniczych o znacznym stopniu zurbanizowania i to niekoniecznie ich całości lub wydzielanie jednostek na obszarach przykładowo wiejskich i miejskich ma podlegać różnym kryteriom. W opiniach przedstawiono również, że wyznaczenie granic jednostek urbanistycznych musi zostać poprzedzone opracowaniem analiz, uwzględniających elementy struktury przestrzennej oraz mierzalne dane zindywidualizowane dla każdej gminy, a nie wyłącznie w oparciu o standardy krajowe.
- Pogląd odrębny: definicje jednostek urbanistycznych powinny być materiałem referencyjnym, a nie obowiązującą regulacją, gdyż wielość form i składników zależnych od indywidualnych uwarunkowań tego co można określać jako jednostkę urbanistyczną w przypadku ujęcia w sztywną regulację w wielu przypadkach może prowadzić do swoistego “pata urbanistycznego”.
Jaką treść powinna nieść ze sobą regulacja dotycząca wyznaczonych jednostek urbanistycznych, na przykład chłonność i intensywność zabudowy?
- Podnoszono, że jednostka urbanistyczna musi zawierać określone szczegółowe parametry zabudowy, wymieniając między innymi chłonność, wysokość, liczbę kondygnacji, linie zabudowy, zabudowę w granicy działki, podział/udział wskaźnika intensywności zabudowy w ramach wskaźnika strefy, minimalne wskaźniki parkowania. W odpowiedziach podkreślono, że jednostki urbanistyczne powinny określać parametryczne wskaźniki w ujęciu możliwych lokalnych modyfikacji standardów ogólnokrajowych. Dodatkowo zawarcie ustaleń dotyczących chłonności uwarunkowano powiązaniem z szerszym systemem planowania funkcjonalnego powołując się na zasadę miasta 15minutowego.
- W części opinii podnoszono, że takie parametry jak chłonność czy intensywność zabudowy powinna być uregulowana w kolejnym etapie planistycznym np. w planie zabudowy. Z uwagi na wielość form i składników zależnych od indywidualnych uwarunkowań definicje jednostek urbanistycznych mogą być materiałem referencyjnym a nie obowiązującą regulacją.
Czy jednostki urbanistyczne powinny być wyznaczone wyłącznie na obszarach zabudowy?
- Większość opinii za wydzielaniem jednostek urbanistycznych na obszarach zabudowy.
- Pojedynczy pogląd za wyznaczaniem jednostek urbanistycznych nie tylko na terenach już zainwestowanych, lecz także na obszarach przewidywanej urbanizacji, gdzie po wyznaczeniu jednostki konieczne byłoby opracowanie planu zabudowy.
Czy delimitacja jednostek urbanistycznych powinna nawiązywać do delimitacji stref funkcjonalnych, czy powinny to być niezależne od siebie, nakładające się na siebie podziały?
- Zdania w tym temacie były podzielone. Część stanowisk opowiadała się za delimitacją jednostek urbanistycznych w nawiązaniu do delimitacji stref funkcjonalnych. Podkreślono, że jednostka nie powinna być większa niż strefa funkcjonalna wyznaczona w planie, plan ogólny mógłby proponować wstępne podziały na jednostki urbanistyczne większych lub skomplikowanych stref, a plan zabudowy sporządzany byłby dla minimalnie całej jednostki urbanistycznej lub wydzielałyby nowe jednostki urbanistyczne w zależności od skali i skomplikowania strefy.
- Pozostałe opinie: jednostki urbanistyczne mogą być wyznaczane niezależnie od stref funkcjonalnych oraz w zależności od uwarunkowań lokalnych. Tak rozumiane jednostki urbanistyczne nakładałyby się na strefy funkcjonalne, np. w danej jednostce mogłyby znaleźć się jednocześnie tereny zabudowy o wysokiej i niskiej intensywności obok niezbędnych w każdej jednostce terenów usług i zieleni.
- W odpowiedziach na powyższe pytania wybrzmiała również kwestia wyznaczania jednostek urbanistycznych przez wykwalifikowane do tego osoby oraz samej definicji jednostki urbanistycznej, na ile oznacza jednostkę sąsiedzką, element bilansujący program usług podstawowych, rejon miasta o podobnej strukturze przestrzennej, jednostkę wykształconą historycznie czy formę strefy funkcjonalnej. Poddano pod rozwagę określanie w planie odmiennych rodzajów występujących jednostek.
Jakie standardy pozwolą znaleźć receptę na związane z suburbanizacją i rozpraszaniem zabudowy, kryzysem gospodarczym, zmianami klimatycznymi, starzeniem się społeczeństwa i cyfryzacją procesów administracyjnych wyzwania?
W odpowiedziach wskazywano na to, że:
- celem jest jakość życia mieszkańców i kształtowania przestrzeni;
- priorytetem powinno być zapanowanie nad suburbanizacją;
- planowanie powinno pozwalać na elastyczne kształtowanie sieci usług;
- planowanie powinno być zróżnicowane w zależności od wielkości jednostki osadniczej;
- ze względu na zmiany klimatyczne należy dążyć do miasta zwartego i zielonego;
- ważnym aspektem są zmiany w przemieszczaniu się, ze względu na starzenie się społeczeństwa należy oprzeć planowanie na ruchu pieszym oraz dostępności rowerowej i do transportu publicznego.
Dla których typów obiektów lub terenów (np. szkoła, przedszkole, tereny rekreacji, podstawowa opieka zdrowotna) konieczne jest zapewnienie dostępu mieszkańcom przez opracowanie krajowych standardów? Czy w ramach standardów powinny być uwzględnione wyłącznie typy obiektów i terenów, o położeniu których decyduje gmina, czy też inne usługi, świadczone przez podmioty niezależne od gminy?
W odpowiedziach wymieniano:
- szkoły i przedszkola;
- tereny zieleni;
- przystanki komunikacji publicznej;
- obiekty podstawowej opieki zdrowotnej;
- drogi publiczne i infrastruktura techniczna.
Pojedyncze odpowiedzi dotyczyły:
- terenów ogólnodostępnych;
- wyposażenia w zieleń;
- dostępu do transportu szynowego;
- obszarów koncentracji usług komercyjnych;
- obiektów bezpieczeństwa (komisariaty policji, straż pożarna);
- terenów sportu;
- obiektów kultury;
- miejsc pracy;
- szpitali.
W jaki sposób należy określać dostępność przestrzenną w standardach? Rozważamy dwa sposoby wyznaczania odległości: poprzez określanie bufora odległości od poszczególnych kategorii obiektów lub poprzez odległość drogi dojścia pieszego do obiektów. Prosimy o wskazanie preferowanej metody. Czy mogą Państwo zaproponować inną metodę określenia dostępności przestrzennej?
Odpowiedzi były dwojakie:
- jedni z uczestników jednoznacznie wypowiadali się za drogami ruchu pieszego, ze względu na występowanie licznych barier w poruszaniu się;
- dla innych ten wątek miał mniejsze znaczenie i zasugerowali dowolność w zależności od lokalnych uwarunkowań.
Czy i w jaki sposób standardy powinny różnić się w zależności od położenia względem sieci osadniczej (wieś, miasto)? Rozważaliśmy zróżnicowanie standardów w oparciu o rodzaj gminy zgodnie z klasyfikacją TERYT, gęstość zaludnienia lub wielkość jednostek osadniczych. Proszę o wskazanie preferencyjnej metody podziału standardów. Czy dla określonej jednostki osadniczej powinien być ustanowiony jednolity standard? Czy może standardy należy różnicować wyłącznie względem wewnętrznego podziału jednostki osadniczej na strefy, np. w zależności od intensywności zainwestowania oraz dominującego przeznaczenia terenu?
Uczestnicy widzieli potrzebę zdecydowana większość uczestników konsultacji widzą potrzebę zróżnicowania standardów w zależności od charakteru gminy. Udzielono odpowiedzi idących w dwóch kierunkach:
- podział administracyjny według rodzaju TERYT;
- gęstość zaludnienia.
Czy znane są Państwu w Polsce lub w innych krajach europejskich obowiązujące standardy, na których warto wzorować przygotowywane przepisy?
- Uczestnicy wskazali wytyczne obowiązujące w Wielkiej Brytanii (Building for a Healthy Life, BREEAM Communities).
Czy gminy powinny mieć możliwość definiowania dodatkowych standardów urbanistycznych, np. w oparciu o specyfikę lokalną? Czy przedmiotem gminnych standardów urbanistycznych powinna być modyfikacja ustaleń określonych na poziomie krajowym?
Większość uczestników opowiedziało się za przyznanie gminom możliwości samodzielnego kształtowania standardów w pewnych granicach wyznaczonych przez regulacje krajowe. Do rozstrzygnięcia pozostaje, jaki zakres będą miały regulacje i krajowe oraz w jakim stopniu gminy będą upoważnione do dokonywania zmian. Wskazano, że w ramach lokalnych standardów gmina powinna mieć możliwość regulacji następujących zagadnień:
- wskaźników miejsc postojowych;
- drzew przyulicznych;
- materiałów nawierzchni układów komunikacyjnych publicznie dostępnych;
- materiałów pokrycia dachów, w tym kolorystyki;
- rodzaju, w tym wysokości ogrodzeń;
- reklam;
- ustalania relacji przestrzennych budynków względem granic działek.