Polscy regionaliści dostrzegali potrzebę badań na obszarze przygranicza Polski i Niemiec – odpowiadali na niemieckie koncepcje  w formie własnych opracowań. Wśród pierwszych cząstkowych opracowań należy wymienić:

• Współpraca graniczna z Niemcami. Opcja Szczecińska (A. Nowakowski, W. Olejniczak)
• Problemy rozwoju obszarów przygranicznych. Środkowe Nadodrze (M. Ekert)
• Problematyka obszarów przygranicznych Polski Południowo-Zachodniej. Studium społeczno-ekonomiczne (S. Ciok)

Studium kierunkowego zagospodarowania przestrzennego obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej (1995 r.)

Centralne prace nad krajową koncepcją zagospodarowania pogranicza podjęto po 1992 r. Powstało wówczas Studium kierunkowego zagospodarowania przestrzennego obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej, które stanowiło zalecenia skierowane do władz administracyjnych wszystkich szczebli oraz podmiotów prywatnych. Wartością koncepcji było szczegółowe opracowanie uwarunkowań, a także potencjałów i barier rozwoju. Cechą charakterystyczną opracowania była podwójna delimitacja obszaru przygranicznego:

1. Delimitacja ze względu na zmniejszającą się siłę wzajemnego oddziaływania kontaktów przygranicznych: strefa przygraniczna, regionalna i ponadregionalna.
2. Pasma strukturalne: południowe, środkowe, północne (w tym także Berlin i Poznań)

Główne kierunki i cele rozwoju obszaru przygranicza obejmowały następujące zagadnienia:

1. Ochrona środowiska i sanacja obszarów zdegradowanych, rozwój turystyki na obszarach cennych przyrodniczo, poprawa gospodarki wodnej, restrukturyzacja rolnictwa.
2. Rozwój struktur osadniczych, w tym głównie ośrodków centralnych o znaczeniu ponadregionalnym (europejskim – Szczecin, Poznań, Wrocław) oraz regionalnym (Wałbrzych, Jelenia Góra, Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski, Koszalin).
3. Rozwój infrastruktury technicznej, poprawa funkcjonowania wszystkich gałęzi transportu, zmniejszanie oddziaływania na środowisko, poprawa dostępności ośrodków subregionalnych.

Jednostkami struktury przestrzennej miały być pasma sieci rozwojowej oraz miejskie ośrodki obsługi:

1. Pasmo główne: z północy na południe przez Szczecin, Zieloną Górę, Jelenią Górę
2. Pasma wspomagające przez Koszalin, Poznań, Legnicę, Wrocław i Wałbrzych
3. Pasma równoleżnikowe wzdłuż planowanych autostrad A2 i A$
4. Pasmo miast przygranicznych – Świnoujście, Kostrzyn nad Odrą, Słubice, Gubin, Zgorzelec.

Poznań i Wrocław nie były bezpośrednimi odbiorcami opracowania, pomimo że znajdowały się na obszarze postulowanych pasm rozwojowych.

Autorzy opracowania dużą wagę przywiązywali do rozwoju infrastruktury kolejowej, jako środka transportu szybszego i bardziej ekologicznego niż transport samochodowy. Proponowali zwiększenie prędkości połączeń, co miało uchronić kolej przed odpływem pasażerów.

Aktualizacja studium zagospodarowania przestrzennego obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej (2002 r.)

Konieczność aktualizacji Studium wynikała ze zmiany uwarunkowań, m.in. oczekiwane rozszerzenie Unii Europejskiej na wschód. Powtórzono w niej większość niezrealizowanych postulatów poprzedniego opracowania. Nowością były zapisy dotyczące rekultywacji terenów pokopalnianych oraz ochrona przeciwpowodziowa. Powiększony został obszar opracowania – dodano duże ośrodki administracyjne i gospodarcze (Rostock, Poznań, Drezno, Wrocław).

W tym samym czasie opracowano nową niemiecką koncepcję rozwoju – Rozszerzony Polsko-Niemiecki Obszar Przygraniczny lub Dom Polsko-Niemiecki. Koncepcja ta również obejmowała poszerzenie obszaru o Drezno, Wrocław i Poznań.

Studium kierunkowe zagospodarowania przestrzennego obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej (2005 r.)

W dokumencie przyjęto dwie skale delimitacji obszaru przygranicznego:

• Lokalną – gminy sąsiadujące z granicą
• Ponadlokalną – województwa lub ich części sąsiadujące z granicą

Zakres Studium jest bardzo obszerny, a przeprowadzona diagnoza uwarunkowań wydaje się być kompletna. Jako cele dokumentu należy wskazać:

• Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności pogranicza polsko-niemieckiego z pozostała częścią kraju oraz wschodnimi rejonami Niemiec
• Wskazanie form i kierunków przekształcania peryferyjnego, niekorzystnego położenia obszaru w układzie krajowym w korzystne położenie w szerszym układzie europejskim.
• Wyzbycie się cech peryferyjności dzięki integracji działań gospodarczych i społecznych oraz dyfuzji innowacji przez granicę, a także wykorzystaniu w rozwoju gospodarczym i społecznym położenia obszarów pogranicznych w pobliżu coraz silniej integrujących się obszarów metropolitarnych Szczecina, Poznania i Wrocławia po stronie polskiej oraz metropolii berlińskiej i drezdeńskiej po stronie niemieckiej.

Zgodnie ze Studium rozwój przygranicza powinien być oparty o sieć metropolii i wzmacnianie powiązań między nimi. Najważniejszym elementem jest układ metropolitarny Szczecin – Wrocław – Poznań. Odsunięto się od pasów rozwoju na rzecz dyfuzji impulsów rozwojowych z ośrodków metropolitarnych.  Należy skupić się na stymulacji endogenicznego potencjału strefy przygranicznej, a wokół wspomnianego układu metropolitarnego dokonywać ma się integracja gospodarcza, a innowacje mają być transmitowane na cały obszar pogranicza. Należy także wzmocnić powiązania infrastrukturalne – w pierwszej kolejności między metropoliami, następnie na obszarze polskich regionów, a dopiero później z rejonami niemieckimi.

W Studium zapisano  postulaty dotyczące rozwoju inwestycji transportowych w paśmie rozwojowym Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego, które obejmowałoby drogę S3, linię kolejową E59 oraz drogę wodną Odry. Wśród głównych argumentów wskazano:

• Poszerzenie zaplecza zespołu portowego Szczecin – Świnoujście
• Reaktywacja żeglugi śródlądowej na Odrze
• Poprawa dostępności komunikacyjnej ośrodków regionalnych: Gorzowa Wielkopolskiego oraz Zielonej Góry.

W Studium określone zostały wytyczne do sporządzania dokumentów planistycznych:

• Spójny system transportowo-komunikacyjny jako element stymulujących rozwój gospodarczy i podstawa wzrostu konkurencyjności regionu.
• Rozwój usług wyższego rzędy w obszarach metropolitarnych i w miastach średnich oraz niektórych ośrodkach przygranicznych.
• Brak przesłanek merytorycznych do przesunięcia części funkcji transportowych zespołu portowego Szczecin-Świnoujście do mniejszych portów nad Bałtykiem praz portów śródlądowych na Odrze
• Niedopuszczenie do nadmiernego ograniczenia rozwoju gospodarczego na obszarze polskiego pogranicza z powodu zbyt restrykcyjnych norm ekologicznych związanych np. z obszarami Natura 2000
• Niedopuszczenie do spychania na stronę polską obiektów uciążliwych, co wynika bezpośrednio z przewagi gospodarczej i finansowej Niemiec.

Strona niemiecka złożyła deklarację opracowania podobnego studium, jednak opracowanie takie nie powstało do tej pory

Studium integracji przestrzennej polskiej części pogranicza Polski i Niemiec (2013 r.)

Głównym celem opracowania jest wskazanie kierunków rozwoju obszaru pogranicza Polski i Niemiec na rzecz poprawy spójności przestrzennej dla realizacji wyzwań integracyjnych w Unii Europejskiej. Celami operacyjnymi Studium są:

• Wypracowanie spójnej polityki przestrzennej polskiej części obszaru pogranicza Polski i Niemiec
• Wypracowanie innowacyjnych zasad współpracy międzyregionalnej w zakresie planowania przestrzennego
• Stworzenie instrumentów wspomagających formułowanie dokumentów planistycznych i programowych dla perspektywy finansowej UE w latach 2014 – 2020
• Wypracowanie standardu zapisu planistycznego oraz systemu informacji o planowaniu przestrzennym.

Tekst Studium dostępny jest tu.