Urbnews.pl

Partycypacja społeczna cz. 2 – aktywizacja lokalnej społeczności

Milena Stettner

W poprzednim artykule dotyczącym partycypacji społecznej zwróciłam uwagę na metody badań społecznych. Niniejszy tekst dotyczy socjologicznego aspektu odczuwania tożsamości miejsca – socjologii miasta oraz aktywizacji lokalnej społeczności do działań zagospodarowania terenu, czy rewitalizacji.

  1. Czym jest socjologia miasta?

Socjologia i planowanie przestrzenne to dziedziny pozornie rozbieżne, jednak łączące jeden wspólny cel: planowanie przestrzeni dla mieszkańców z zapewnieniem ich komfortu i tożsamości z miejscem. Główne założenia jakie przyświecają obu sferom i stanowią ich wspólne zainteresowanie to połączenie zagospodarowania terenu z życiem społecznym, zagadnienie w jaki sposób dane zjawiska socjologiczne wpływają na kształtowanie przestrzeni oraz jaką funkcję pełni planowanie przestrzenne na pograniczu kreowania miasta i sfery zjawisk społecznych. [5] Czym jest w takim razie socjologia miasta? Nie ma jednoznacznej definicji, w literaturze tłumaczona jest jako nauka zajmująca się procesami społecznymi związanymi z użytkowaniem i kształtowaniem przestrzeni publicznych, a w gruncie rzeczy samych miast. Nazwa socjologia miasta, nie oznacza jednak, że swym zasięgiem pomija mniejsze jednostki osadnicze tj. wsie. Pierwszą konfrontacją, specjalistów omawianych 2 dziedzin: urbanistów i socjologów, była konferencja w Kazimierzu nad Wisłą w 1960 r., nie przyniosła ona założonych celów i nie doprowadziła do osiągnięcia metod słusznych dla psychologów społecznych oraz zadowalających dla kreatorów przestrzeni. Dlatego temat socjologii miasta był i jest często poruszany na konferencjach i sympozjach naukowych, w którym przyjmuje się teoretyczną podstawę badań szkoły chicagowskiej. Definicja przytoczona powyżej łączy w sobie szeroki zakres zagadnień, jednak dochodząc w swych rozważaniach do omawianego tematu, można go utożsamiać z integracją mieszkańca z miejscem zamieszkania. Ale czy integrujemy się tylko z domem? Nie, nasz „adres zameldowania” jest dla każdego niewątpliwie bardzo ważny, ale często słysząc „nasz park”, „mój plac” dobrze wiemy, że mówca ma na myśli jedynie miejsce, w którym chętnie spędza wolny czas lub po prostu bywa z różnych innych powodów, co powoduje poczucie mienia i tożsamości z miejscem.

Rys.1. Schemat zasięgu tożsamości człowieka z miejscem

Aleksander Wallis w swej rozprawie zaznaczył, że w grę może wchodzić m.in. „przywiązanie do zabytkowych, reprezentacyjnych części lub dzielnic miasta, (…) centrum miasta, (…) do własnej dzielnicy, z której się najwięcej korzysta, (…) do pewnego stereotypowego i nieraz idealnego wizerunku miasta”. Każdy ma jakieś „swoje” miejsca, instytucje, do których odnosi się jak do własnych i to wpływa na kreowany obraz miasta w jego umyśle. Jak mówią Anglicy „My home is my castle”, dlatego tożsamość z miejscem jest jednym z najważniejszych poglądów socjologii miasta. Kształt osady to odbicie obrazu społeczeństwa. [4] I z takim określeniem identyfikuje się również Dominika Pazder definiując obraz miasta jako zagadnienie związane nie tylko z estetyką, ale przede wszystkim z aspektami humanistycznymi, społecznymi oraz zachodzącymi w nich zachowaniami.

Rys. 2. Pola badawcze wpływające na tożsamość z miejscem

Architektura powinna sprzyjać rozwojowi mentalnemu społeczeństwa jako całości i aranżować przestrzeń w taki sposób, aby zapewnić wszystkie podstawowe funkcje do jego zachowania. [3] Przestrzeń wpływa na człowieka, można to zaobserwować w jego nastroju, zdrowiu oraz ogólnemu poczuciu bycia w „swojej” przestrzeni. Jest to oddziaływanie połączenia wielu miejsc w obrębie, których kręci się jego życie. Tak jak sytuacja społeczna, militarna, polityczna, ma wpływ na stan poczucia bezpieczeństwa, tak aranżacja przestrzeni, z którą obcujemy na co dzień wywiera odcisk w naszej psychice, a co za tym idzie ogólnym „stanie bycia”. [1]

  1. Program aktywizacji społeczności małego miasta

Przeprowadzona analiza literaturowa dotycząca socjologii miasta, pokazuje istotę tożsamości miejsca dla społeczności lokalnej. Na podstawie powyższego przeglądu oraz zasad partycypacji społecznej sformułowanych przez prof. dr hab. inż. arch. Krystynę Pawłowską, przedstawionych w poprzednim artykule dotyczącym partycypacji społecznej, autorka proponuje program aktywizacji lokalnej społeczności do działań rewitalizacyjnych/zagospodarowania terenu, w przykładowym małym mieście województwa dolnośląskiego.

Plan aktywizacji mieszkańców:

  1. Podsumowanie

Tożsamość miejsca a aktywizacja lokalnej społeczności. Jak połączyć teorię z praktyką? Autorka na podstawie przeglądu literatury, przygotowała program aktywizacji lokalnej społeczności, który można zastosować w działaniach rewitalizacyjnych/zagospodarowania terenu, w jednostce miejskiej do 20 tys. ludności. Małomiasteczkowość ma w tym wypadku istotną rolę, ponieważ inaczej przeprowadza się tego typu eksperymenty w dużych aglomeracjach, a inaczej w niewielkich społecznościach. Autorytet, rywalizacja, lokalne festyny, to główne elementy w przygotowywaniu koncepcji uaktywnienia miejscowej ludności do działań planistycznych, czy urbanistycznych. Miasta są różne, jednak cel jest taki sam i na pozór w ludności małych miast, także można znaleźć wspólny pierwiastek. Zasady partycypacji społecznej zamieszczone w książce „Zanim wybuchnie konflikt” pod redakcją prof. Pawłowskiej, przewijają się przez cały artykuł i stanowią podwalinę przedsięwzięcia.

Bibliografia

Exit mobile version