Jedno z najstarszych istniejących osiedli mieszkaniowych Warszawy znajduje się na Woli przy ulicy Górczewskiej. W ostatnich tygodniach wyremontowano jeden z budynków kompleksu.

Kolonia Wawelberga, zrealizowana została w obrębie intensywnie rozwijających się terenów przemysłowej Woli w latach 1898-1900. Ówczesna dzielnica była skupiskiem ludności proletariackiej. Osiedle robotnicze powstało z inicjatywy fundacji Tanie Mieszkania w Warszawie im.  Hipolita i Ludwiki Wawelbergów. Wawelbergowie, warszawscy finansiści, ufundowali osiedle z myślą o niezamożnej, pracującej ludności, w celu poprawy bytu i podwyższenia statusu społecznego.  Wawelbergowie wierzyli, że taka formuła zatrze antagonizmy społeczne. Wyjątkowość osiedla polega na fakcie, że w przeciwieństwie do np. Łodzi, budownictwo patronackie rzadko wykraczało w Warszawie poza skalę pojedynczych domów robotniczych.

Projektantem kompleksu był Edward Goldberg. Kompleks składa się z trzech identycznych domów wielorodzinnych, usytuowanych równolegle względem siebie oraz ulicy Górczewskiej, w stylu zabudowy “koszarowej”. Obiekty wzniesiono z surowej cegły i do dziś pozostały nieotynkowane. Skromny detal architektoniczny występuje w nadprożach i gzymsach. W nowoczesnych jak na owe czasy, budynkach zamieszkało ponad 300 rodzin. Na osiedlu działały m.in. szkoły, czytelnia, punkt lekarski i sala zabaw. Znajdowała się tam również ochronka. Budynki pralni oraz szkoły nie przetwały okresu II wojny światowej. Większośc działki przeznaczono pod zieleń.

Kompleks posiadał dostęp do bieżącej wody i kanalizacji. W pomieszczeniach wspólnych ulokowano ubikacje oraz łazienki. Dla wygody mieszkańców zastosowano pierwsze w stolicy zsypy na śmieci. Na jednego mieszkańca miało przypadać 16 m3 powietrza, zaś każdy lokal miał być wyposażony w duże okna, które w połączeniu z odległością między budynkami zapewniały dobre doświetlenie izb. Pomiędzy blokami zaprojektowano dwa duże dziedzińce.

Program społeczny Kolonii Wawelberga stał się zaczynem późniejszych, międzywojennych inicjatyw, takich jak m.in. Żoliborska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Obecnie budynki znajdują się pod adresami: Górczewska 15 i 15 A oraz Wawelberga 3. Odbywa się tu Święto Kolonii Wawelberga, organizowane przez Stowarzyszenie Mieszkańców i Przyjaciół Kolonii Wawelberga. W lutym tego roku zakończono wartą 209 tysięcy złotych modernizację  jednego z budynków Kolonii, przy Wawelberga 3.

“Wyczyszczono całą elewację przy zastosowaniu metody hydrościernej z użyciem delikatnego kruszywa nie naruszającego lica. Niektóre partie ściany wymagały przemurowania z powodu wcześniejszych nieprawidłowych uzupełnień”

– czytamy w komunikacie konserwatora Michała Krasuckiego. “Efekt prac jest zdumiewający” – uważa stołeczny konserwator zabytków.