Gdyński Waterfront – czy ma szanse dorównać zachodnim?
Dnia 3 września 2013 wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego obiektu biurowego i hotelowego w Gdyni. Projekt realizowany jest przez firmę Swede Center. W pierwszym etapie w kompleksie ma powstać budynek hotelu Marriott oraz biura banku Nordea (w związku z przejęciem polskiej filii przez PKO BP zostanie tu prawdopodobnie ulokowana siedziba jednego z jego działów). Budowa zakończyć ma się w 2015 roku. Wyższy, jedenastokondygnacyjny gmach, zaprojektowany przez pracownię FORT, będzie miał 10 000 m2 powierzchni biurowej. Obok niego powstaje dziewięciopiętrowy hotel z 201 pokojami i centrum konferencyjnym. Tak będzie wyglądał Gdyński Waterfront.
Inwestycja ta nie różniłaby się od wielu innych, gdyby nie jej lokalizacja. Budynek powstaje przy Nabrzeżu Prezydenta, w pierwszej linii zabudowy od basenów portowych i Zatoki Gdańskiej. Sąsiaduje bezpośrednio ze zrealizowanymi w latach 2006-2009 wieżami mieszkalnymi Sea Towers (138 m oraz 116 m). Warty podkreślenia jest fakt, że w miejscu obu kompleksów jeszcze 90 lat temu znajdowało się morze, a usypanie dodatkowych metrów stałego lądu i możliwość jego dzisiejszej zabudowy zawdzięczamy budowie portu w okresie II Rzeczypospolitej.
Waterfront (front wodny) to z reguły fragmenty miasta, położone bezpośrednio nad zbiornikiem wodnym. W przypadku miast nadmorskich bardzo często wszelkie inwestycje wymagają dobrej współpracy między miastem, inwestorem oraz władzami portu. Niezbędne są też wysokie nakłady z uwagi na trudniejsze warunki oraz zagrożenia wynikające z nadwodnego położenia. Pomimo tego nowe kompleksy zabudowy na takich terenach powstają na świecie coraz częściej i bardzo często są reprezentacyjnymi fragmentami miast. Spójrzmy na kilka przykładów realizacji nowych waterfrontów w krajach europejskich.
1. Oslo – Aker Brygge
Do 1982 w Oslo funkcjonowała stocznia Akers Mekaniske Verksted. Zajmowała ona teren w bezpośrednim sąsiedztwie centrum miasta. Po jej zamknięciu, część budynków zburzono, a pozostałe przeznaczono na centra handlowe i obiekty biurowe. Projekt realizowany był przez jedną firmę deweloperską, powołaną poprzez właściciela stoczni. Pierwsza faza projektu została zakończona w 1998 roku.
Dziś Aker Brygge to dzielnica pełna życia, pełniąca wiele funkcji – mieszkalną, handlową, usługową oraz rekreacyjno-wypoczynkową. Znajduje się tam też niewielka stocznia jachtowa oraz węzeł transportowy. Na nabrzeżach od strony zatoki znajdziemy wiele luksusowych restauracji, kawiarni i sklepów. Dzielnica jest modna, głównie z powodu nadmorskiego położenia i oferowanych widoków. Znajdują się tam jedne z droższych mieszkań oraz powierzchni biurowych w Norwegii. Budynki połączone są okrytymi przejściami nadziemnymi, które dają atrakcyjną, szczególnie w okresie zimowym, alternatywę do klasycznych ulic między nimi. Dzięki układowi budynków oraz ulokowaniu usług na parterach, biur w wyższych piętrach i mieszkań na najwyższych, dzielnica sprawia wrażenie wciąż żywej, i dobrze oddaje miejski klimat. W najbardziej wysuniętym w stronę Oslofjordu fragmencie, powstało Muzeum Sztuki Współczesnej, przyciągające przez cały rok wielu mieszkańców i turystów. Dzielnica nie wywarłaby jednak takiego efektu gdyby nie współpraca dewelopera z miastem i inwestycje publiczne. Budowa tunelu pod centrum Oslo usunęła większość ruchu z ulic centrum i zachęciła mieszkańców do przebywania w nim.
Wspominając o przykładzie Oslo warto wspomnieć o budynku opery oraz inwestycjach ją otaczających. Budynek opery powstał w 2008 roku i jest centralnym punktem „Fjord City” – największego realizowanego obecnie w Oslo projektu. Inspiracją dla decyzji o ulokowaniu obiektu kulturalnego w ważnym punkcie, nad brzegiem zatoki był „efekt Bilbao” po otwarciu Muzeum Guggenheima i podobnie jak w przypadku hiszpańskim, zdecydowano się stworzyć budynek o nietypowej formie.
2. Medienhafen, Düsseldorf
Medienhafen to dzielnica położona ok. 2 km od centrum miasta, w zakolu Renu w miejscu dawnego portu. Projekt jego transformacji oraz znajdujących się przy nim nieużywanych magazynów w nowoczesną dzielnicę biurową. Miasto rozparcelowało teren między wielu deweloperów i zachęciło do skorzystania z pomocy wielu znanych architektów. W parterach ulokowano obiekty gastronomiczne i zezwolono na funkcjonowanie zewnętrznych ogródków. Dzięki temu, pomimo wybitnie biurowemu charakterowi dzielnicy, jest to popularne miejsce spotkań mieszkańców pełne modnych barów, restauracji i kawiarni. Siedziba firmy Hugo Boss ściągnęła do dzielnicy wielu przedstawicieli branży modowej oraz design. W miejscu szerokiej arterii nad Renem utworzono drogę rowerową oraz ciąg pieszy, łączący dzielnicę z miastem. Dwa brzegi basenu portowego połączono mostem, który stal się popularnym miejscem spotkań oraz popularnym miejscem spotkań turystów.
„Medienhafen” zmienił całkowicie postrzeganie miasta. Düsseldorf zaczął być kojarzony z nowoczesnością i kreatywnością.
3. HafenCity, Hamburg
Hafen City jest jednym z najbardziej znaczących projektów Waterfrontu na świecie. Projekt obejmuje teren portowy o powierzchni ponad 150 hektarów, między rzeką Łabą, a magazynami zlokalizowanymi tuż przy historycznym centrum Hamburga. W przeciwieństwie do pozostałych przedstawionych tu przykładów, w HafenCity powstaną nie tylko biura, mieszkania, obiekty handlowe, kulturalne i nastawione na turystykę, ale też infrastruktura społeczna jak na przykład szkoły, co czyni inwestycję tą pełnowymiarową. Na terenie dzielnicy powstanie centrum nauki oraz oceanarium oraz utworzone zostanie muzeum morskie. Szacunki mówią o ponad 10000 mieszkańców i ponad 40000 miejscach pracy. Warto wspomnieć, że w HafenCity funkcjonuje już port statków wycieczkowych oraz marina jachtowa. Budowę pierwszych budynków rozpoczęto w 2001 roku, a zakończenie całego projektu szacuje się na rok 2025.
W murach jednego z historycznych magazynów powstaje parking samochodowy. Nad nim dobudowana została budowla imitująca fale, w której powstała filharmonia, hotel, mieszkania i restauracje.
HafenCity GmbH, należąca w 100% do miasta Hamburg i zajmująca się zagospodarowaniem terenu przyjęła zasadę, według której deweloper otrzymuje pozwolenie na rozpoczęcie prac dopiero w momencie bycia gotowym na rozpoczęcie prac. Ma to zapobiec zatrzymywaniu przez inwestorów terenu jako niezabudowanym i działaniom spekulacyjnym. Kolejnym ważnym punktem jest konieczność ogłoszenia konkursu architektonicznego dla każdego z budynków na terenie Hafen City. Dla dzielnicy zbudowano specjalnie dedykowaną linię metra U4 wraz ze stacjami na nowo zagospodarowywanym terenie.
4. Liverpool
Liverpool od zawsze był jednym z najważniejszych portów w Anglii. Baseny portowe i doki zlokalizowane są wzdłuż ujścia rzeki Mersey na przestrzeni kilkunastu kilometrów. W pierwszych latach XX wieku wśród nich powstały trzy dominujące budowle: Royal Liver Building, the Cunard Building and the Port of Liverpool Building, które są przez wielu uważane za jeden z najpiękniejszych zespołów budynków nadmorskich na świecie.
Przez ostatnich kilkanaście lat nasilił się proces zabudowywania doków portowych oraz ich otoczenia. W południowej części waterfrontu powstał budynek hali Echo Arena oraz Centrum Kongresowego BT.
Na północ od niego znajduje się Albert Dock. Ten basen portowy, wraz z otaczającymi go XIX-wiecznymi magazynami wpisany jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i jest jedną z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Wielkiej Brytani. Ulokowane są tam muzea, hotele, bary i restauracje. Na południe od trzech historycznych budynków zbudowano w ostatnich latach również kompleks budynków, zawierających m.in. muzeum miasta. W północnej części doków, po drugiej stronie XX-wiecznych budynków dominującą rolę pełnią budynki mieszkalne, biurowe oraz hotele powstałe w ostatnich latach. Wiele z nich charakteryzuje duża wysokość, a najwyższym jest 140-metrowy West Tower. Pomimo, że realizuje je jedna firma Liverpool Waters, waterfront Liverpoolu jest bardzo chaotyczny. Powstałe budynki nie są ze sobą spójne, a powstały w skutek budowy wieżowców skyline nie jest jednoznaczny. Wzdłuż całego wybrzeża wiele terenów pozostało niezagospodarowanych lub wykorzystywane jest jako parkingi naziemne (jak na przykład przy hali sportowo-kongresowej), co wpływa negatywnie na odbiór terenu „z bliska”.
Gdynia – przyszłość
Gdynia jest jedynym dużym polskim miastem, którego centrum przylega bezpośrednio do wód morskich dlatego warto przyglądać się dalej projektom powstającym bezpośrednio nad wodą. W drugim etapie projektu GdyniaWaterfront planowane jest powstanie obiektów handlowych, kulturowych i mieszkalnych. Nie będą to jednak budynki wyższe od obecnie istniejących. Miasto uchwaliło miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które określiły budynki Sea Towers jako najwyższe w gdyńskim waterfroncie.
Już dziś wiemy, że poza inwestycją Swede Center w okolicy nadmorskiej powstanie kilka kolejnych projektów. Największy z nich – na terenie Molo Rybackiego. Teren ten jest w posiadaniu spółki Dalmor S.A., która dawniej koncentrowała się na działalności portowej oraz połowach dalekomorskich. Dziś jest ona częścią grupy kapitałowej Polskiego Holdingu Nieruchomości i posiada niezwykle atrakcyjne tereny w centrum miasta. U podnóża Molo Rybackiego powstać może obiekt o wysokości do 90 metrów, zaś na jego końcu obiekt kulturalny wraz z terenem zielonym.
Wydawałoby się, że to już ambitne plany, jednak w przyszłości duże szanse na nowe zagospodarowanie mają także projekty na terenach obecnej stoczni Nauta. Istnieją również plany innych, mniejszych inwestycji w pasie nadmorskim. Polityka przestrzenna Gdyni zakłada rozwój terenów portowo-przemysłowych, co pozwoli przekształcić tereny postyczniowe i popartowe w nowoczesną dzielnicę z atrakcyjną tkanką miejską.
